цо́канне 1, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. цокаць 1, а таксама гукі гэтага дзеяння. Далятаў спеў салаўя: цоканне, перабор, пошчак. Гурскі. Не чуваць аўтаматораў, .. Звонкіх цокання падкоў. Крапіва.
цо́канне 2, ‑я, н.
Спец. Асаблівасць вымаўлення, якая заключаецца ў адсутнасці адрознення гукаў «ц» і «ч» і супадзенні іх у гуку «ц»; характэрна паўночнарускім гаворкам, часткова беларускім.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аўдыфо́н
(ад лац. audio = слухаю + -фон)
1) слыхавы апарат для асоб са слабым слыхам;
2) апарат для ўлоўлівання на адлегласці гукаў матораў самалётаў, якія набліжаюцца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
лі́тара
(польск. litera, ад лац. littera)
1) графічны знак, які абазначае гук ці спалучэнне гукаў;
2) такі знак, выразаны на металічным брусочку для друкарскага набору.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
АБРЭВІЯТУ́РА
(італьян. abbreviatura ад лац. abbrevio скарачаю),
1) у мове — назоўнік, утвораны шляхам спалучэння некалькіх слоў, якія ўваходзяць у новае часткамі. Абрэвіяцыя (утварэнне абрэвіятуры) як спосаб словаўтварэння пашырылася ў асн. еўрап. мовах на пач. 20 ст., у бел. мове — у 1920-я г. У сучаснай бел. мове паводле структуры вылучаюцца абрэвіятуры: ініцыяльныя (з пачатковых літар — ВНУ або гукаў — ААН), складовыя (з пачатковых частак слоў — сельмаг); змешанага (складова-ініцыяльнага) тыпу; утвораныя з часткі першага слова і канцавой — другога (мапед); з пачатковай часткі і цэлага слова (дзяржзаказ).
2) У музыцы — сімволіка муз. тэксту (спец. знакі, літары, лічбы), якая служыць для спрашчэння або скарачэння нотнага пісьма. Абрэвіятуры спрашчэння абазначаюць паўтарэнне раздзелаў формы твора, элементаў муз. мовы, выканальніцкіх адценняў, паўз, перанясенне гукаў на актаву і больш уверх ці ўніз. Абрэвіятуру скарачэння выкарыстоўваюць у назвах муз. інструментаў, для пазначэння дынамічных і выразных адценняў, выканальніцкіх прыёмаў, а таксама ў назвах муз. тэм і твораў.
Т.Г.Мдывані (музыка).
т. 1, с. 41
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ву́мя ’вымя’ (Бяльк.), ву́мянё ’тс’ (зэльв., навагр., Сцяшк. МГ, Сцяц., Жыв. сл.). Відаць, не можа разглядацца як вынік другаснай лабіялізацыі ы ў вымя (гл.), паколькі арэал пераходу ы > у пасля губных не дасягае тэрыторый фіксацыі форм з у (ДАБМ, карта 39). Спецыфічны лексікалізаваны характар адзначанай фанетычнай з’явы выкліканы, відаць, пазіцыяй ы паміж двух губных гукаў; параўн. таксама в.-луж. wumjo, н.-луж. wumje ’вымя’, дзе лабіялізацыя — рэгулярная з’ява, паралельная да паўд.-бел. вум’е (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абрэвіяту́ра
(іт. abbreviatura, ад лац. abbreviare = скарачаць)
слова, утворанае з пачатковых частак, пачатковых літар або гукаў некалькіх слоў, напр. лясгас (лясная гаспадарка), ЦУМ (Цэнтральны універсальны магазін).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
аку́стыка
(гр. akustikos = слыхавы)
1) раздзел фізікі, які вывучае гукавыя з’явы;
2) чутнасць гукаў (музыкі, гутаркі і інш.) у якім-н. памяшканні (напр. а. канцэртнай залы).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
абрэвіяту́ра
(іт. abbreviatura, ад лац. abbreviare = скарачаць)
1) складанаскарочанае слова, утворанае з пачатковых частак, пачатковых літар або гукаў некалькіх слоў;
2) знакі скарачэння ў нотным пісьме.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
арнаме́нтыка
(ням. Ornamentik, ад лац. ornamentum = упрыгожанне)
1) сукупнасць элементаў арнаменту ў якім-н. стылі, творы мастацтва;
2) сукупнасць музычных гукаў, якія аздабляюць асноўную меладычную лінію.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
парафазі́я
(ад. пара- + афазія)
перастаноўка або замена ў вуснай мове гукаў або складоў у слове, слоў у сказе, што развіваецца пры паражэнні маўленчых зон галаўнога мозгу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)