спірт, -у, М -рце, мн. спірты́, -о́ў, м.
1. адз. Гаручая, з высокім працэнтам алкаголю вадкасць, якая атрымліваецца перагонкай некаторых прадуктаў, што змяшчаюць у сабе цукар і крухмал.
Вінны с.
2. Арганічнае злучэнне, вуглевадарод, у якім атам вадароду замешчаны водным астаткам (спец.).
Метылавы с.
Драўняны с.
|| прым. спіртавы́, -а́я, -о́е і спіртны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Спіртавыя лакі.
Спіртавое браджэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
фільтрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., што.
Прапускаць што-н. праз фільтр для ачысткі.
Ф. вадкасць.
|| зак. адфільтрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны і прафільтрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны.
|| наз. фільтрава́нне, -я, н., фільтра́цыя, -і, ж. і фільтро́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, ж.
|| прым. фільтрава́льны, -ая, -ае, фільтрацы́йны, -ая, -ае і фільтро́вачны, -ая, -ае.
Фільтравальная папера.
Фільтрацыйная ўстаноўка.
Фільтровачныя матэрыялы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чарні́ла, -а, н.
Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.
Пісаць чарнілам.
Чорнае ч.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.
Ч. прыбор.
Чарнільная пляма.
○
Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.
◊
Чарнільная душа (уст, неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
закалаці́ць 1, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
Разм. Прыгатаваць, падсыпаючы што‑н. у вадкасць і размешваючы. У бочачцы, ёмкасцю літраў на трыццаць, дзед закалаціў хмельную бражку. Рылько.
закалаці́ць 2, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак.
Разм. Пачаць калаціць (у 1, 2, 4–6 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адцадзі́ць, ‑цаджу, ‑цэдзіш, ‑цэдзіць; зак., што.
Цэдзячы, адліць; аддзяліць рэдкае, вадкасць ад гушчы, прымесей. З печы спрытна злезла гаспадыня, схапіла на запечку анучу і анучаю выхапіла з пячуркі чыгунок ды панесла яго ў кут ля парога, каб адцадзіць над цэбрам бульбу. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́мявы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да семя (у 1 знач.), заключае ў сабе семя. Семявыя каробачкі.
2. Які мае адносіны да семя (у 3 знач.). Семявы канацік. // Які выпрацоўвае або мае ў сабе семя (у 3 знач.). Семявыя залозы. Семявая вадкасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эму́льсія, ‑і, ж.
Спец.
1. Непразрыстая вадкасць, у якой нерастваральныя ў вадзе эфірныя алеі, бальзамы і інш. знаходзяцца ў выглядзе дробных кропелек. Эмульсія сцірала гэтую празрыстасць, і на бабіну ішла ўжо бліскучая фіялетавая нітка. Савіцкі.
2. Святлоадчувальны слой на фотапласцінках, плёнках. паперы.
[Фр. émulsion ад лац. emulgere — даіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jet3 [dʒet] v.
1. infml лята́ць на рэакты́ўным самалёце;
He spent a great deal of time jetting around the world. Ён траціў шмат часу ў палётах па ўсім свеце.
2. біць струме́нем (пра вадкасць або газ)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ізапрэ́н
[ад іза- + пр(апіл)ен]
арганічнае злучэнне, ненасычаны вуглевадарод аліфатычнага рада, бясколерная, лятучая, гаручая вадкасць; выкарыстоўваецца пры вырабе каўчуку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Супэ́ль ’сопель, смаркач’, ’лядзяш’ (Клім.; кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.). Паводле Горбача (там жа, 8), суадносіцца з польск. дыял. sąpel ’лядзяш’; параўн. таксама польск. sopel, дыял. sumpel, supel ’сусолка, замёрзлая сцякаючая вадкасць’ (гл. соплі), семантычна далёкае (з метафарычным пераносам) польск. supeł ’вузлік’, гл. супо́л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)