ГО́ЙНЕБУРГ

(Heuneburg),

гарадзішча познагальштацкага і раннелатэнскага часу (6—5 ст. да н. э.) на мысе Гойнебург левага берага верхняга Дуная каля г. Рыдлінген (Германія). Вылучана 5 асн. буд. фаз. У пач. 2-й фазы (6 ст. да н. э.) частка гарадзішча перабудавана ў грэч. стылі, на каменным падмурку пабудавана з цэглы-сырцу сцяна выш. 4 м (упершыню ў парэччы Дуная) з вежападобнымі бастыёнамі. З грэч. г. Масалія сюды прывозілі амфары для віна і чорнафігурную кераміку. Магчыма, Гойнебург быў замкам мясц. уладароў, бо непадалёку ад яго выяўлены княжацкія пахаванні (курган Гохміхеле і інш.).

А.В.Іоў.

т. 5, с. 321

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

приби́ть сов., в разн. знач. прыбі́ць, мног. папрыбіва́ць; (волной — ещё) прыгна́ць, мног. папрыганя́ць;

приби́ть полови́цу прыбі́ць масні́чыну;

траву́ дождём приби́ло к земле́ траву́ дажджо́м прыбі́ла да зямлі́;

бревно́ приби́ло к бе́регу бервяно́ прыбі́ла (прыгна́ла) да бе́рага;

приби́ть до полусме́рти прыбі́ць да паўсме́рці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ábstechen

*

1.

vt

1) тэх. выпуска́ць (чыгун)

2) зарэ́заць, закало́ць (жывёлу)

2.

vi

1) (gegen A, von D) вылуча́цца, адро́знівацца (ад каго-н., чаго-н.)

2) (s)

vom Lánde ~ — адча́льваць (ад берага)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

пры́парамак Месца, дзе прыстае да берага паром (Рэч., Слаўг.). Тое ж прыпаромак (Слаўг.), прыча́н (Браг.), пры́парань (Бых).

□ ур. Пры́парамак (луг) каля в. Гайшы́н Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Ачэ́п 1 (БРС, Шат.), ’бервяно, што кладзецца на апошні вянок зруба’, ’бервяно, якое кладзецца над дзвярыма або войнамі’ (Сцяшк.), ’бэлька на хаце’ (свісл., дзятл., Весці АН БССР, 1969, 4, 126), ачэпа ’тс’ (ваўк., В. В.), учэпа ’тс’ (Шушк.), ачэп ’узор вугла з вертыкальнымі зарубкамі’ (КЭС, лаг.), параўн. польск. oczap, ocap, осера ’бервяно над дзвярыма ў хаце; бэлька ўздоўж сцяны, якая злучае (oczepia) слупы апоры’. Ад ачапіць ’пакласці зверху, ахапіць’, гл. чапаць; геаграфія назвы на польскай тэрыторыі (Мазоўша, Любліншчына) сведчыць аб яе запазычанасці, параўн. указанні на архаічнасць канструкцыі на беларускай тэрыторыі, гл. Бел. нар. жыллё, 44.

Ачэ́п 2 ’жэрдка’ (Арх. ГУ), укр. очепа ’крук, бусак, якім прыцягваюць плыт да берага’, рус. очап ’калодзежны журавель; жэрдка для падвешвання калыскі’. Гл. очап; параўн. Фасмер, 3, 177.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падвярну́ць, ‑вярну, ‑вернеш, ‑верне; зак.

1. Верчучы, падлажыць пад сябе; падгарнуць. Піліп Андрэевіч узяў у мяне папяроску, закурыў, ямчэй падвярнуў пад галаву падушку. Краўчанка.

2. Няёмка падагнуўшы, пашкодзіць; вывіхнуць. Пасля дажджу раз пакаўзнулася [Маня] на роўнай дарозе, упала і падвярнула нагу. Васілевіч.

3. Крута звярнуўшы, пад’ехаць куды‑н.; накіраваць. Падвярнуць падводу да крайняй хаты. Падвярнуць лодку да берага.

4. Падварушыць, крыху павярнуць. Падвярнуць сена.

5. безас. Аб раптоўным адчуванні млоснасці, болю і пад. Стала душна, падвярнула пад грудзі. Блажыла. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыбо́й, ‑ю, м.

1. Хвалі, якія б’юць у бераг. Шумеў марскі прыбой, уздымаліся, гойдаліся цяжкія хвалі. Лынькоў. Праз момант маці пачула, як зашуршэлі пад яго нагамі дробныя, яшчэ не намочаныя прыбоем каменьчыкі. Кулакоўскі. // Шум, які ўтвараюць гэтыя хвалі. Цяпер і я сяджу у пальмавых алеях, Гляджу у даль і слухаю прыбой... Гурло.

2. Месца каля берага, куды б’е хваля. Зона прыбою. Паласа прыбою.

3. Спец. Павелічэнне ў аб’ёме (кучы камення), якое атрымліваецца пасля драбнення буйнага каменю на шчэбень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эскадры́лля, ‑і, ж.

1. Падраздзяленне ваеннай авіяцыі, якое складаецца з некалькіх звенняў самалётаў. Партызанам нічога не заставалася, як рушыць у паход без батарэй, бо адпомсціць за збіты самалёт сюды, як пасля выявілася, ляцела цэлая эскадрылля цяжкіх бамбардзіроўшчыкаў. Ваданосаў.

2. Група лётчыкаў, якія ўваходзяць у склад такога падраздзялення. [Камандзір] загадаў першай эскадрыллі адразу пасля пастраення ісці ў баракамеру. Алешка.

3. перан. Разм. Пра вялікую колькасць птушак, рыб і пад. Ля берага ў праменні сонца грэюцца эскадрыллі маленькіх рыбак. Карпюк.

[Фр. escadrille.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адмы́ць сов., в разн. знач. отмы́ть; (удалить грязь, стирая — ещё) отстира́ть;

а. ру́кі — отмы́ть ру́ки;

а. залаты́ пясо́к — отмы́ть золото́й песо́к;

адмы́ла ча́стку бе́рага — безл. отмы́ло часть бе́рега;

а. чарцёж — отмы́ть чертёж;

адмы́ла ўсе пля́мы на абру́се — отмы́ла (отстира́ла) все пя́тна на ска́терти

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бро́ўка

1. Дзярновы край канавы, поля, дарогі, берага ракі, рэчкі (Слаўг.).

2. Дзярновая мяжа паміж участкамі поля (Слаўг.).

3. Край абрыву (БРС).

□ в. Броўкі Мін.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)