апу́нцыя
(н.-лац. opuntia, ад гр. Opus, -untos = назва старажытнагрэчаскага горада)
кустовая расліна сям. кактусавых з сакаўнымі сцёбламі, пакрытымі калючкамі, пашыраная ў пустынях і паўпустынях Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ра́фія
(англ. raffia, з малагас.)
1) пальма з кароткім ствалом і вялізным перыстым лісцем, пашыраная ў тропіках Афрыкі і Амерыкі;
2) трывалае валакно, якое робіцца з лісця некаторых відаў гэтай пальмы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сабады́ла
(н.-лац. Sabadilla < ісп. cebadilla, ад cebada = ячмень)
расліна сям. лілейных, пашыраная на горных лугах Амерыкі, пераважна Мексікі; настойка і адвар насення гэтай расліны выкарыстоўваюцца супраць паразітаў жывёл і чалавека.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
таге́тэс
(н.-лац. tagetes)
травяністая расліна сям. складанакветных з жоўтымі, жоўта-аранжавымі або карычнева-чорнымі кветкамі ў кошыках, з моцным пахам, пашыраная ў субтропіках Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная; аксаміткі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
якабі́нія
(н.-лац. jacobinia)
вечназялёная травяністая расліна сям. акантавых з суцэльным лісцем і ружовымі, чырвонымі, жоўтымі, белымі або аранжавымі кветкамі, пашыраная ў тропіках і субтропіках Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БАЛІ́ВАР (Bolívar) Сімон
(24.7.1783, г. Каракас, Венесуэла — 17.12.1830),
адзін з кіраўнікоў барацьбы за незалежнасць ісп. калоній у Амерыцы, ваенны і дзярж. дзеяч Паўд. Амерыкі. Адукацыю атрымаў у Еўропе. Актыўна ўдзельнічаў у звяржэнні ісп. панавання ў Венесуэле (1810) і абвяшчэнні яе рэспублікай (1811). Пасля яе разгрому стварыў у жн. 1813 2-ю Венесуэльскую Рэспубліку. У 1814 пацярпеў паражэнне і пакінуў радзіму. У 1815 надрукаваў «Ліст з Ямайкі» — праграму вызвалення Лац. Амерыкі і стварэння незалежных лацінаамер. дзяржаў. У 1816 вярнуўся ў Венесуэлу. Адмена рабства (1816) і дэкрэт пра надзяленне салдатаў вызв. арміі зямлёй (1817) забяспечылі яму падтрымку шырокіх масаў. У 1819 аб’яднаў Новую Гранаду і Венесуэлу ў федэрацыю Вялікая Калумбія і стаў яе прэзідэнтам. У 1822 далучыў правінцыю Кіта (сучасны Эквадор), у 1824 вызваліў Перу, у 1825 узначаліў рэспубліку ў Верхнім Перу, якую ў яго гонар назвалі Балівіяй. У 1826 распрацаваў Канстытуцыю для Балівіі. Прыхільнік ідэі стварэння Вялікай Федэрацыі лацінаамер. дзяржаў, якую не здолеў рэалізаваць на кангрэсе ў Панаме (1826). Сепаратысцкія выступленні прывялі да звяржэння ўлады Балівара ў Перу і Балівіі. На пач. 1830 пайшоў у адстаўку.
т. 2, с. 251
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
туз 1, ‑а; мн. тузы, ‑оў; м.
1. Старшая ў сваёй масці ігральная карта з адным ачком пасярэдзіне. Піковы туз. □ Шаірка паклаў перад Бандарэнкам карту, сказаўшы: — Табе, як начальніку, туга. Асіпенка.
2. перан.; чаго або які. Разм. Багаты чалавек, высокапастаўленая, уплывовая асоба. Фінансавыя тузы Амерыкі. □ Нью-Йорк не знаў такіх падзей. Тузы глядзяць з пагардай: ідуць натоўпы цэлы дзень у Мэдзісан Сквер-Гардэн. Вялюгін. У зале было паўнютка. На пярэдніх радах сядзелі гарадскія тузы, афіцэры з жонкамі, настаўнікі. С. Александровіч. // Пра вядомага, праслаўленага ў якой‑н. галіне дзейнасці чалавека. Літаратурныя тузы. Тэатральныя тузы. // Таўстун, накормлены, напоены да адвалу. Наеўся, як туз. П’янюсенек — туз тузам.
[Польск. tuz ад ням. Daus.]
туз 2, ‑а, м.
Невялікая лёгкая двухвёславая шлюпка для аднаго весляра.
[Ад англ. two — два.]
туз 3, ‑а, м.
У выразе: даць туза каму — моцна ўдарыць кулаком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ліцэнцыя́т
(с.-лац. licentiatus = звольнены, адпушчаны)
1) выкладчык у сярэдневяковых універсітэтах, які меў права чытаць лекцыі да абароны доктарскай дысертацыі;
2) першая вучоная ступень у некаторых краінах Зах. Еўропы і Лац. Амерыкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
па́накс
(н.-лац. panax)
травяністая расліна сям. араліевых з патоўшчаным коранем, пальчатаскладаным лісцем і дробнымі кветкамі ў парасоніку, пашыраная ва Усх. Азіі і ўмераных зонах Паўн. Амерыкі; лекавая, адзін з відаў — жэньшэнь.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рыпса́ліс
(н.-лац. rhipsalis)
расліна сям. кактусавых з лістападобнымі сцёбламі і шматлікімі дробнымі белымі, жоўтымі або бледна-ружовымі кветкамі, пашыраная ў вільготных трапічных лясах Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца ў аранжарэях і пакоях.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)