бінаура́льны
(ад лац. bini = два + auris = вуха);
б. эфект — здольнасць чалавека і вышэйшых жывёл вызначаць напрамак, адкуль прыходзіць гук, абумоўленая тым, што да абодвух вушэй гукі прыходзяць неадначасова і неаднолькавымі па сіле.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
баба́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Зваліцца адкуль‑н. з шумам; упасці. Бабахнуцца з страхі. □ Але Дзяніс, калі нахілілася дрэва, забыўся на бацькаву параду. Пабег якраз у той бок, куды мелася бабахнуцца дрэва. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выключэ́нец, ‑нца, м.
Разм. Той, каго адкуль‑н. выключылі. Парфен і кошыка ніякага не ўзяў: хай людзі не думаюць, што ў грыбы буднім днём выключэнец пайшоў, хай думаюць, што ў лясніцтве інтэрас мае. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрыво́дзіць, ‑воджу, ‑водзіш, ‑водзіць; зак., каго.
Прывесці куды‑н. усіх, многіх. — А адкуль гэтую жывёлу папрыводзілі? — яшчэ раз перапытаў.. [Мінуць]. Чорны. // што. Кіруючы чым‑н. рухомым, даставіць куды‑н. усё, многае. Папрыводзіць машыны на станцыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцяка́ць, ‑ае; незак.
1. Незак. да сцячы.
2. Цячы, працякаць, спускаючыся адкуль‑н. Некаторы час маўчалі, слухаючы, як недзе непадалёк цурчаў, сцякаючы ў раку, ручай ды на другім беразе раз-поразу крычаў драч. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ху́тар, ‑а, м.
Адасоблены сялянскі зямельны ўчастак разам з сядзібай уладальніка. [Максімка:] Адкуль вы [Шахоўскія] ўзялі столькі злотых, каб прыбраць суседскі хутар? Гурскі. Дзякуючы ўдалай жаніцьбе [з дачкой] багатага кулака ў .. [Яцыны] ёсць добры хутар і нядрэнная гаспадарка. Машара.
[Ад венг. határ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Куды́ ’ў якім напрамку?’ (ТСБМ, Нас., Шат., ТС, Сл. паўн.-зах., Яшк., З нар. сл., Грыг., Мал., Касп., Ян.). Укр. куди, рус. куда ’тс’, ст.-слав. кѫдоу, балг. къде, серб.-харв. ку̏д, славен. kód, польск. kędy, чэш. kudy, палаб. vuötkǫd ’адкуль’. Да прасл. kǫdy. Прасл. ot‑kǫdъ ’адкуль’ добра суадносіцца са ст.-прус. is‑quendau ’тс’. Такім чынам, балта-славянскае *kondau можна суаднесці з лац. unde ’адкуль’ (з *kunde, параўн. лац. alicunde, necunde) (параўн. Бернекер, 674; Траўтман, 111; ESSJ Sg, Sv. 2, 371; Тапароў, I–K, 77–79).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паз’язджа́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
1. З’ехаць, спусціцца адкуль‑н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Лыжнікі паз’язджалі з гары. Санкі паз’язджалі з узгорка.
2. Едучы, павярнуць куды‑н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Коннікі паз’язджалі на лясную дарогу. Машыны паз’язджалі ўбок.
3. Выехаць адкуль‑н. — пра ўсіх, многіх. Моладзь паз’язджала з вёскі ў горад.
4. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Ссунуцца, збіцца — пра ўсё, многае. Выгляд.. [жанчын] быў далёка не кірмашовы: з галоў паз’язджалі хусткі, валасы раскалмаціліся... Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́хадзец, ‑дца, м.
1. Той, хто перайшоў з аднаго сацыяльнага асяроддзя ў другое. Выхадзец з нізоў.
2. Прышэлец адкуль‑н.; перасяленец. Польскія народныя песні і казкі прынеслі з сабою на Навагрудчыну выхадцы з Велікапольшчы. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назвалака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Цягнучы, зняць з чаго‑н. або адкуль‑н. у вялікай колькасці. Назвалакаць мяшкоў з воза.
2. Сабраць, сцягнуць у адно месца вялікую колькасць чаго‑н. Назвалакаць кучу галля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)