асноўная катэгорыя экзістэнцыялізму, якая абазначае ўнутранае быццё чалавека, тое непазнавальнае, ірацыянальнае, у выніку чаго чалавек з’яўляецца канкрэтнай непаўторнай асобай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
экзістэ́нцыя
(п.-лац. exsistentia = існаванне)
асноўная катэгорыя экзістэнцыялізму, якая абазначае ўнутранае быццё чалавека, тое непазнавальнае, ірацыянальнае, у выніку чаго чалавек з’яўляецца канкрэтнай непаўторнай асобай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
экзістэнцыялі́зм
(ад п.-лац. existentia = існаванне)
суб’ектыўна-ідэалістычная плынь у сучаснай філасофіі, якая прызнае рэальным толькі існаванне чалавека і яго перажыванні, прапаведуе крайні індывідуалізм.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
энтадэ́рма
(ад энта- + дэрма)
1) унутраны зародкавы лісток мнагаклетачных жывёл і чалавека (параўн.эктадэрма 1);
2) унутраны слой сценкі цела кішачнаполасцевых (параўн.эктадэрма 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эпіфі́з
(гр. epiphysis = нарасць, шышка)
1) верхні мазгавы прыдатак; шышкападобная залоза ў пазваночных жывёл і чалавека;
2) сустаўны канец доўгіх трубчастых касцей (параўн.дыяфіз).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ваґе́ра1 ’зух’ (гук ґ выбухны) (Нас.), вогер, вогерка ’тс’ (КТС). Насовіч падае таксама вогер, якое тлумачыць, як ’жарабец’ і як ’угарь-молодец’. Ці не сюды рус.огурь, огурный, огуряться, якія прыводзіць Фасмер (3, 120), лічачы іх няяснымі, а таксама рус.ухарь? Укр.вагера ’тс’. Семантычна вогер, вагера можна наблізіць да агура ’неслух’ (Бяльк.), агурань ’грубіян, неслух’ (Нас.). Паводле версіі Карскага, Белорусы, 176, вогер ’жарабец’ < цюрк.ajge̥r. Далей семантычны пераход ’жарабец’ > ’зух (пра чалавека)’, што пацвярджаецца наступнай паралеллю: адлётныя (коні) (Нас.) — адлёт ’зух’ (Бір. дыс., КТС). Параўн. Рудніцкі, 1, 289.
Ваге́ра2 ’танец на кукішках’ (Нас.). Няясна. Магчыма, звязана з папярэднім.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заро́к ’абяцанне не рабіць што-н.’ Рус.заро́к, укр.зарі́к, заро́к ’тс’, серб.-харв.за́рок ’спрэчка, заклад’. Ст.-слав.зарокъ ’устанаўленне’. Ст.-рус.зарокъ ’запаведзь, урок, папрок, тэрмін’. Параўн. ст.-слав.зарещи ’забараніць, загадаць’. Утворана як назоўнік на ‑ъ ад зарекати з чаргаваннем галоснага, магчыма, у ст.-слав. мове, адкуль у ст.-рус. (> рус., укр., бел.), дзе развіваецца менавіта ст.-слав. значэнне ў адрозненне ад серб.-харв., дзе значэнне ’забарона’ архаічнае. Не выключана і самастойнае развіццё ўсх.-слав. слоў на што можа ўказваць рус.дыял.зарок ’фізічны недахоп у чалавека, жывёлы’; параўн. парок. Шанскі, 2, З, 60. Параўн. папрок, рэч, урок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рахма́ны ’спакойны, нязлосны (пра звяроў, жывёл)’, ’памяркоўны, згаворлівы, дабрадушны, лагодны, ласкавы (пра чалавека)’ (ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Растарг., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), ’ціхі, сумленны’ (Ян.), рохма́ны ’вялы, хваравіты’ (Мат. Гом.), ст.-бел.рахманый, рохманый ’тс’. Параўн. укр.рахма́нний ’смірны, ціхі’, рус.рахманный ’ціхі, смірны; дзівакаваты; лянівы; вясёлы’, польск.rochmanny ’пра ручнога звера ў параўнанні з дзікім’ (з усходнеславянскіх моў, Брукнер, 459). Хутчэй за ўсё з гебр.rah̥ămānî ’спачувальны, літасцівы’ (Пятровіч, PC, 2005, 103), ці тат. праз тур.rachman ’лагодны’ < араб.rahmān ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 196). Пра іншыя шляхі і крыніцу запазычання гл. Фасмер, 3, 450; Жураўлёў, Язык и миф, 451–452.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
то́ўсты
1. dick; beléibt (прачалавека);
то́ўстая кі́шкаанат. Díckdarm m -(e)s, -därme;
2.у знач.наз.м. Dícke m (sub) -n, -n;
◊
паку́ль то́ўсты ссо́хне, худы́ здо́хне≅ indéssen das Gras wächst, verhúngert der Gaul
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)