Verbum

анлайнавы слоўнік

Тлумі́ць ’марочыць, дакучаць’ (ТСБМ), ’збіваць з толку, задурваць, блытаць’ (Нас.), ’прыгнятаць’ (Ласт.), ’турбаваць’ (чэрв., ЛА, 3), ’заблытваць, збіваць з панталыку’ (Байк. і Некр.), ’ачмураць шумам’ (Касп.), ’псаваць, таптаць (пасевы); жартаваць, гаварыць абы-што’ (Нас.), ’дурыць’ (пух., Жд. 2; бялын., Янк. Мат.), ’несці лухту’ (Шымк. Собр.), тлумы́ты ’стрымліваць, затрымліваць’ (драг., Ск. нар. мовы), ст.-бел. тлуми́ти ’ўціхамірваць’, ’стрымліваць’ (1574 г., КГС), сюды ж тлумі́цца ’страчваць увагу, блытацца’ (Нас.), ’туліцца, жыць у цеснаце’, ’дурэць’, ’прадаваць, рабіць доўга’ (Мат. Гом.), тлуми́тис ’таўчыся’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.), тл́умны ’нястрыманы, шумны, неспакойны’ (ТСБМ), ’сварлівы, бесталковы’ (Байк. і Некр.). Параўн. укр. тлу́ми́ти ’знішчаць, нявечыць; заглушаць; біць, лупцаваць’, польск. tlumić ’прыглушаць, глушыць, прыгнятаць (пра агонь), стрымліваць; таўчыся, біцца’, ст.-польск. tlomić ’тс’, чэш. tlumit ’прыглушаць, стрымліваць, змякчаць’, славац. tlmiť ’тс’. З польск. tlumić ’прыглушаць, стрымліваць’ (Борысь, 635; Брукнер, 572; Махэк₂, 646; Куркіна, Этимология 1983, 24–26).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Іна́кш прыслоўе ’іншым спосабам, па-другому, не так’ (ТСБМ, Гарэц., Яруш., Касп., Шат.), ина́к (Нас.), іна́чай (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Бяльк.), на́чэ (лельч., Нар. лексіка, 132). Рус. ина́че, дыял. ина́ко, укр. іна́к, іна́ко, іна́кше, польск. inaczej, уст. і дыял. inak, в.-луж. hinak, н.-луж. hynak, hynacej, чэш. jinak, jináč, славац. ináč, inak, inakšie, славен. inako, серб.-харв. и̏на̄ко, и̏на̄че, балг. и́нак, и́наче, макед. инаку. Ст.-слав. инако, ст.-рус. инакъ, инако, иначе, ст.-бел. иначеи (Скарына). Прасл. *jьnako, *jьnakje ад *jьnakъ ’іншы’ (гл. інакшы, іншы). Фасмер, 2, 130; Шанскі, 2, I, 65–66; Трубачоў, Эт. сл., 8, 230; Слаўскі, 1, 456. У бел. інакш ‑ш‑ з суфікса вышэйшай ступені. Лексема іначай сфарміравалася, відаць, пад уплывам польскай формы з суфіксальным ‑ějь. Сюды ж іна́чыць ’рабіць інакшым, другім; змяняць’ (ТСБМ, Нас.), дыял. іначасць (у «Соках цаліны» Ц. Гартнага; Гіст мовы, II, 238).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

dip

[dɪp]

v.t.

1) акуна́ць; занура́ць

2) зачэ́рпваць; чарпа́ць

3) апуска́ць і адра́зу ўздыма́ць

dip the flag — салютава́ць сьця́гам

4) спушча́цца ўні́з

5) рабі́ць рэвэра́нс

1) акуна́ньне, апушча́ньне n. (у ва́дкасьць)

2) ва́дкасьць, раство́р (для фарбава́ньня, чы́сткі)

3) рапто́ўны спад (гары́, цэ́наў)

•

- a cheese dip

- dip into

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

extract

[ɪkˈstrækt]

v.t.

1) вырыва́ць (зуб), выця́гваць; дабіва́цца (сло́ва пра́ўды, прызна́ньня)

2) здабыва́ць (жале́за, ву́галь)

3) вымуша́ць pf. (доўг)

4) выціска́ць (сок)

5) рабі́ць вы́цягі з кні́гі, выбіра́ць пры́клады

6) Math. здабыва́ць ко́рань

[ˈekstrækt]

1) уры́вак -ўку m., вы́цяг -у m. (з тэ́ксту)

2) экстра́кт -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

gather

[ˈgæðər]

v.t.

1) зьбіра́ць

2) зрыва́ць; зьбіра́ць ураджа́й

3) набыва́ць, набіра́ць (ху́ткасьці), назапа́шваць, памнажа́ць (сі́лы)

4) ду́маць; рабі́ць высно́ву

5) зьбіра́ць, мо́ршчыць (лоб); зьбіра́ць у скла́дкі або́ збо́ркі (спадні́цу)

v.i.

1) зьбіра́цца (пра нато́ўп, хма́ры)

2) нарыва́ць (пра ра́ну)

3) мо́ршчыцца

•

- gather breath

- gathers

- gather up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

index

[ˈɪndeks]

n., pl. -dexes or -dices

1) і́ндэкс, пака́зьнік, паказа́льнік, сьпіс -у m.; пералі́к -у m

2) паказа́льнік -а m. (даро́гаў)

3) стрэ́лка f. (у прыла́дах)

4) Math. пака́зьнік -а m. (ступе́ні, ко́раня)

v.t.

1) упі́сваць, запі́сваць, зано́сіць (у сьпіс)

2) рабі́ць індэ́кс, пералі́к

•

- the index finger

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

margin

[ˈmɑ:rdʒɪn]

1) палі́ pl. only (сшытка́, кні́гі і гд)

2) край -ю m.; бе́раг -у m.; мяжа́ f.

the margin of a forest — узьле́сак -ку m., узьле́сьсе n.

3) запа́с -у m.; рэзэ́рва f.

v.t.

1) абво́дзіць

2) рабі́ць заце́мкі на паля́х

3) пакіда́ць запа́с (гро́шай)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

mint

[mɪnt]

1) мя́та f.

2) мя́тная цуке́рка

[mɪnt]

1) манэ́тны двор

2) мно́ства n.

mint of money — ку́ча гро́шай

mint of trouble — ку́ча непрые́мнасьцяў

v.t.

1) чака́ніць (манэ́ты)

2) рабі́ць; твары́ць; фабрыкава́ць

adj.

беззага́нны, як но́вы

in mint condition — у беззага́нным ста́не

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

overrun

[,oʊvərˈrʌn]

v., -ran, -run, -running

1) заглуша́ць (пра зе́льле), апано́ўваць, рабі́ць набе́г (на чужы́ край)

2) разраста́цца

Vines overran the wall — Вінагра́д разро́сься на ўсю́ сьцяну́

3) перадо́ўжваць, перабіра́ць (да́дзены час)

The speaker overran the time set for him — Прамо́ўца перабра́ў да́дзены яму́ час

4) пераліва́цца, цячы́ празь верх

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

няма́, безас. у знач. вык.

1. Не быць у наяўнасці, адсутнічаць, бракаваць. [Аўгінька:] — Віця! У нас нікога ў хаце няма... Бацька з маткай паехалі, а малыя недзе гуляюць... Зойдзем да нас... Добра? Зарэцкі. Рады ўсе, што сонца грэе, Што няма больш халадоў. Колас. // Не існуе, не бывае зусім. Нічога няма даражэй за Радзіму. Броўка.

2. У знач. няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні. — Ці прыехала сястра? — Няма.

•••

Адбою няма ад каго — занадта многа, больш чым трэба каго‑н. [Казік:] — Ну і вырасла, ну і пахарашэла.. Ад кавалераў, мабыць, адбою няма? Грахоўскі.

Дзець няма куды гл. дзець.

Жывога месца няма — пра вельмі збітага чалавека.

Зладу няма з кім-чым — немагчыма справіцца з кім‑, чым‑н. [Антон Пятровіч:] — Унь, з адным сынам зладу няма, а тут — тысячы людзей, тысячы гектараў зямлі. Шашкоў.

Зносу няма чаму — добра носіцца, вельмі доўга не зношваецца (пра адзенне, абутак і пад.).

І блізка няма гл. блізка.

І думаць няма чаго гл. думаць.

І заваду (заводу) няма — пра поўную адсутнасць каго‑, чаго‑н. — У нас стук, грукат, гудкі, дык шпакоў тут і заваду няма. Пальчэўскі.

І следу няма — нічога няма, нічога не засталося.

Канца-меры няма — пра што‑н. неабмежаванае, чаму няма меры.

Канца (канца-краю) няма — тое, што і канца (канца-краю) не відаць (гл. відаць).

Ліку няма — вельмі многа, незлічонае мноства каго‑, чаго‑н.

Няма вока за кім-чым — пра адсутнасць догляду за кім‑, чым‑н.

Няма галавы — а) пра неразумнага, тупога чалавека; б) пра слабую, дрэнную памяць.

Няма доступу (прыступу) да каго — нельга падступіцца, звярнуцца да каго‑н.

Няма дурных (дурняў) (іран.) — а) выказванне нязгоды з кім‑н., адмаўленне рабіць, выконваць што‑н. — Няма дурных, — сказаў Віктар, прыскорваючы хаду. — Сам папаўся, сам і выкручвайся. Васілёнак; б) не ашукаеш, не спадзявайся.

Няма за душой чаго — пра поўную адсутнасць чаго‑н.

Няма за што рук (рукі) зацяць (зачапіць) гл. заняць.

Няма калі дыхнуць — тое, што і некалі дыхнуць (гл. некалі ¹).

Няма куды вачэй дзець гл. дзець.

Няма на што глядзець гл. глядзець.

Няма роду без выроду — нічога не бывае без непрыемнага выключэння.

Няма сэрца ў каго — пра адсутнасць спагады, літасці, спачування да каго‑н.

Няма таго, каб (з інф.) — пра адсутнасць прывычкі, жадання што‑н. рабіць; пра адсутнасць разумення таго, што трэба зрабіць. — От жа дзіцятка: няма таго, каб шанаваць, падтрымліваць бацьку, — таксама на бацьку кінуцца рад! Мележ.

Няма толку — а) бескарысна. А пасееш — няма толку, Што ж, зямля пустая! Колас; б) пра адсутнасць згоды, парадку, ладу.

Няма (і) у паміне — зусім няма, адсутнічае, не існуе. Карчмы няма ўжо і ў паміне, Нідзе і следу не відно. Гілевіч.

Няма чаго бога гнявіць гл. гнявіць.

Няма чаго богу грашыць гл. грашыць.

Няма чаго граху таіць гл. таіць.

Няма чаго казаць гл. казаць ¹.

Няма чаго на бога ківаць гл. ківаць.

Няма чаго рабіць гл. рабіць.

Няма чым крыць гл. крыць.

Рады няма — не хапае сілы, магчымасці справіцца з кім‑, чым‑н. І рукамі і нагамі пачала адбівацца [Петрачыха], чалавеку ледзь вачэй не павыдзірала. Рады няма з гэтай бабаю. Лобан.

Ратунку няма — пра вельмі моцную ступень праяўлення чаго‑н.

Слоў няма — бясспрэчна, канечне, няма падставы сумнявацца.

Сухога месца (рубца) няма на кім — усё прамокла, усё стала мокрым.

Ходу няма каму-чаму — а) пра адсутнасць магчымасці праявіць свае здольнасці ў якой‑н. галіне; б) пра адсутнасць попыту на што‑н., шырокага выкарыстання чаго‑н.

Цаны няма каму-чаму — вельмі дарагое, неацэннае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)