nay2 [neɪ] adv. dated на́ват, больш за тое́, ма́ла таго́;
His behaviour is difficult, nay, impossible to justify. Яго паводзінам не тое што цяжка, але нават немагчыма знайсці апраўданне.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
клубо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
1. Зматаныя шарыкам ніткі, шпагат і пад.
К. пражы.
2. перан. Што-н. заблытанае, у чым цяжка разабрацца.
К. загадкавых супярэчнасцей.
3. Невялікі клуб², тое, што і клуб¹. Дым клубкамі слаўся па страсе.
◊
Клубок у горле — пра пачуццё сутаргавага, хваравітага сціску ў горле.
Разматаць клубок — разблытаць якую-н. складаную справу.
|| прым. клубко́вы, -ая, -ае і клубо́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
лі́ха, -а, н.
1. Няшчасце, зло, бяда.
Да ўсякага л. прывыкнуць можна.
2. У фальклоры: нячыстая сіла, чорт.
◊
Ведаць, пачым фунт ліха (разм.) — пазнаць, як цяжка жыць у горы, нястачы.
Да ліха (разм.) — вельмі многа.
Ліха яго бяры (разм.) — адносіцца абыякава да чаго-н.
Не памінай (не памінайце) ліхам (разм.) — не ўспамінай(успамінайце) блага.
Як на (тое) ліха (разм.) — не ў пару, не да месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пералама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ламі; -лама́ны; зак.
1. што. Зламаць напалам, на часткі.
П. палку.
2. што. Паламаць усё, многае.
Вецер пераламаў усе дрэвы.
3. перан., каго-што. Перамяніць чый-н. характар, звычкі, паводзіны, прымусіць стаць іншым.
Гэтага чалавека цяжка п.
П. свой характар.
|| незак. перало́мліваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.) і перало́мваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пуп, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Упадзіна на сярэдзіне жывата пасля адпадзення пупавіны.
2. Страўнік у птушак.
Курыны п.
3. Круглае ці вострае заканчэнне розных прадметаў (разм.).
Дарабіць п. у шапцы.
◊
Браць на пуп (разм.) — цяжка падымаць, перанапружвацца.
Пуп зямлі (разм., іран.) — пра таго, хто лічыць сябе галоўным, цэнтрам чаго-н.
|| памянш. пупо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стагна́ць, стагну́, сто́гнеш, сто́гне; стагні́; незак.
1. Абзывацца стогнам.
Хлопчык ціха стагнаў ад болю.
2. перан. Скардзіцца, наракаць; пакутаваць.
Такі ўжо чалавек: стогне і стогне, як быццам толькі яму цяжка жыць.
3. перан. Утвараць працяглыя гукі, падобныя да стогну; аддавацца працяглым гулам на ўдары, гусці пад цяжарам чаго-н.
Стогнуць у траве кулікі.
Пад цяжарам вагонаў стогнуць рэйкі.
Стогне лес ад буры.
|| наз. стагна́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Мотаржна, мо́торошно, мо́торожно ’цяжка’ (Касп., ТС). У выніку кантамінацыі лексем мотарна і моташна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
задзе́ць, ‑дзену, ‑дзенеш, ‑дзене; заг. задзень; зак., каго-што.
Разм. Палажыць, засунуць куды‑н. так, што цяжка знайсці; дзець, падзець. А бацька сек, пытаў скрозь гнеў: — Куды «начаткі», гад, задзеў? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імга́, ‑і, ДМ імзе, ж.
Абл. Імгла. Дробны дожджык церушыцца аднекуль зверху. Дождж не дождж, а так нейкая дажджлівая імга. Лынькоў. А туман, імга пустая Цяжка звісла над сялом. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасе́яцца, ‑сеецца; зак.
1. Упасці, трапіць у зямлю і прарасці. З альшэўнікам тут пасеяліся маладыя рабіны, і цяпер ім цяжка ад сваіх ягад. Пташнікаў.
2. перан. Узнікнуць, узбудзіцца ў кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)