Лато́ ’назва гульні’ (ТСБМ). Запазычана з рус. лото ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79) < франц. loto < італ. lotto < гоц. hlauts ’жэрабя’ (КЭСРЯ, 247; Фасмер, 2, 523).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мы́шца ’мускул’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мышца (Крукоўскі, Уплыў, 72), у якой са ст.-рус. мышьца < ст.-слав. мышьца. Да мыш (Фасмер, 3, 27).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паня́цце ’адна з форм адлюстравання свету ў мысленні чалавека; уяўленне аб чым-н.; веданне чаго-н.’ (ТСБМ). З рус. поня́тие ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 40).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перадні́к ’хвартух’ (мядз., Нар. словатв.), драг. пырыдне́к ’тс’ (Сл. Брэс.). Да пе́рад (гл.). Аб суфіксах гл. Сцяцко, Афікс. наз., 117–119 (уплыў рус. мовы (?)).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wywierać
незак.
1. уздзейнічаць; дзейнічаць на што;
wywierać nacisk — рабіць націск; ціснуць;
wywierać wpływ — уплываць; рабіць уплыў;
2. выклікаць;
wywierać dobre wrażenie — рабіць (выклікаць) добрае ўражанне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БАГАЛЮ́БАЎ Аляксей Пятровіч
(28.3.1824, с. Памяранне Ленінградскай вобласці — 7.11.1896),
рускі жывапісец-марыніст. Вучыўся ў Пецярбургскай АМ (1850—53), у 1854—60 працаваў у Парыжы, Дзюсельдорфе. З 1873 жыў у Францыі. На пачатку творчага шляху зазнаў уплыў І.Айвазоўскага. Аўтар рамантычных пленэрных пейзажаў і панарамных марскіх баталій: «Грэнгамская бітва» (1866), «Лес у Вёле. Нармандыя» (1871), «Вусце Нявы» (1872) і інш. Заснаваў Мастацкі музей імя А.М.Радзішчава (1885) і Рысавальнае вучылішча ў Саратаве (1897).
т. 2, с. 197
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АНІМІ́ЗМ
[ад лац. anima (animus) дух, душа],
вера ў існаванне духаў і душ, у іх уплыў на жыццё людзей і жывёл, на прадметы і з’явы навакольнага свету. Узнік у першабытным грамадстве і лёг у аснову пазнейшых рэліг. вераванняў; састаўны элемент кожнай сучаснай рэлігіі. Тэрмінам «анімізм» абазначаюць і тэорыю ўзнікнення рэлігіі, распрацаваную англ. антраполагам Э.Тайларам (1832—1917), якая зводзіць рэлігію да індывід. псіхалогіі чалавека, не ўлічвае сац. перадумоў яе паходжання.
т. 1, с. 370
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АНО́САЎ Павел Пятровіч
(1799, С.-Пецярбург — 25.5.1851),
рускі металург. Скончыў Горны кадэцкі корпус (1817). Працаваў на златаустаўскіх і алтайскіх з-дах. Раскрыў страчаны ў сярэднія вякі сакрэт вырабу булатнай сталі (1837). Распрацаваў новыя спосабы атрымання высакаякаснай сталі праз навугляроджванне жалеза ў тыглі. Даследаваў уплыў легіравальных элементаў на ўласцівасці сталі. Адкрыў метады мікрааналізу структуры металаў з дапамогай мікраскопа.
Тв.:
Собл. соч. М., 1954.
Літ.:
Прокошкин Д.А. П.П.Аносов, 1799—1851. М., 1971.
т. 1, с. 374
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУШЭ́
(Boucher) Франсуа (29.9.1703, Парыж — 30.5.1770),
французскі жывапісец. Прадстаўнік ракако. З 1765 дырэктар Каралеўскай акадэміі жывапісу і скульптуры ў Парыжы і «першы жывапісец караля». Зазнаў уплыў К.Вато. Пісаў плафоны, пано, карціны з міфалагічнымі, пастаральнымі і жанравымі сцэнамі, партрэты, ідылічныя пейзажы («Від у ваколіцах Бавэ», «Геркулес і Амфала», «Купанне Дыяны», 1742), выконваў эскізы шпалераў, тэатр. дэкарацыі. У позніх творах узмацніліся дэкаратыўнасць, эротыка, «фарфоравасць» фігур.
Літ.:
Ф.Буше: Альбом. М., 1978.
т. 3, с. 368
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Адміра́л (БРС). Новае запазычанне праз рус. адмирал (Крукоўскі, Уплыў, 82) з шведскага. Шанскі, 1, А, 48. Параўн. Фогарашы, SSlav., 4, 63. Інакш Фасмер, 1, 62.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)