аўтано́мія
(гр. autonomia, ад autos = сам + nomos = закон)
1) права насельніцтва якой-н. часткі дзяржавы самастойна вырашаць справы ўнутранага кіравання; самакіраванне;
2) вызначальнасць якой-н. з’явы ўнутранымі законамі (гетэраномія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Рэ́піца ’хваставая частка пазваночніка ў жывёлін’ (ТСБМ). Укр. рі́пица ’тс’, рус. реп́ица ’тс’, польск. rząp ’хвасцец’, в.-луж. rjap ’хрыбет’, славен. rep ’хвост’, серб. і харв. ре̑п ’тс’. Прасл. *rępъ/*rępь азначала, напэўна, кароткі хвост, абрубак хваста, сам хвост як працяг хрыбта. Магчыма, роднаснае прасл. *rǫbiti ’рубіць’ і ням. Rumpf ’тулава’ (Трубачоў, Этимология–1964, 8).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гам 1, ‑у, м.
Тое, што і галас. Скрозь мітусню і гам Дзмітрый прабіўся на перон. Беразняк. Ну, а чайкі, дык тыя ўсюды адчуваюць сябе, як дома, усюды падымаюць шум і гам. Маўр.
гам 2, выкл. (часта ўжываецца з паўтарэннем «гам-гам!»).
Разм. Гукапераймальнае слова, якое мае значэнне есці.
•••
Сам не гам і другому не дам — сам не карыстаецца чым‑н. і другім не дазваляе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бесхаці́нец, ‑нца, м.
Чалавек, пазбаўлены свайго роднага жылля, воляю лёсу асуджаны на бадзянне па свеце. Сам бацька, бесхацінец, амаль жабрак, у вачах сялян выглядаў панскім сабакам. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паківа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чым.
Кіўнуць некалькі разоў. Задумаўся дзед і сам сабе паківаў галавою — цікавыя бываюць на свеце праявы. Колас.
•••
Паківаць пальцам — пагразіць каму‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папяле́ць, ‑ее; незак.
1. Разм. Ператварацца ў попел. Сам горад папялеў у агні. Баранавых.
2. Набываць колер попелу. Ужо і зоры ночы позняга лета папялець сталі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбазы́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Абл. Распусціцца, разленавацца. — Майго [сына] трэба было адразу ізаляваць ад такога ўплыву і асяроддзя... Косця ж, гледзячы на гэтага стылягу, сам разбазыраў. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разгарла́ніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Разм. Тое, што і разгарлапаніцца. — От лепш садзіся ды еш, а то сам разгарланіўся, як той Дзейкун, — зноў перапыніла .. [мужа] Ганна Пятроўна. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разлаго́днець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Паддацца лагоднасці, стаць лагодным, ласкавым. Васіль развесяліўся, разлагоднеў, быццам не ён сам, а Хведар зрабіў яму даўно жаданую ласку. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самазабеспячэ́нне, ‑я, н.
Забеспячэнне, якое ажыццяўляецца ўласнымі сіламі і сродкамі. Усвядоміўшы сваё незайздроснае становішча папрашайкі, Мурлік неўзабаве сам пачаў лавіць рыбу, перайшоў, так сказаць, на самазабеспячэнне. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)