сано́ўнік, ‑а, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі і за мяжой — вяльможа з высокім санам, з высокім становішчам. Не менш як 60 скаргаў і прашэнняў паслала [Ганна] царскім саноўнікам. «Полымя». // Іран. Пра работніка, які зазнаўся на высокай пасадзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

супастано́ўшчык, ‑а, м.

Пастаноўшчык, які працуе сумесна з іншым пастаноўшчыкам. У «Бацькаўшчыне» Кузьмы Чорнага Рахленка выконваў ролю немца Лявера, а неўзабаве пасля таго — ён ужо супастаноўшчык спектакля па першай п’есе Кандрата Крапівы «Канец дружбы». «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ву́смерць прысл. ’да смерці’ («Полымя», 1970, № 2, 118). Няясна, магчыма, прыназоўнікавае ўтварэнне — у + смерць, як на + смерць з нехарактэрнай для бел. мовы перацяжкай націску; параўн. рус. на́смерть. Апошняе дазваляе меркаваць аб магчымым запазычанні слова з рус. мовы, відаць, вусным шляхам, дзе яно магло паходзіць са спалучэння в + смерть (дакладней — во́ смерть).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зніч ’святы агонь у язычнікаў’. Польск. znicz ’надгробнае полымя’, чэш. znič ’святы агонь у старажытных літвінаў і славян’. Верагодна, таго ж кораня, што і зноіць (гл.): zněti, zniti, znoi‑ (> znojь) ’гарэць’ з суф. ‑čь, які ўтвараў назвы прадметаў паводле дзеяння (Сцяцко, Афікс. наз., 45; Слаўскі, SP, 1, 102), як biti — bičь.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Су́плаў ’дрыгва’ (парыц., Янк. Мат.), ’гразкае балота; гразкае месца на дарозе’ (лун., Шатал.), ’нанесенае вадой’ (Полымя, 1970, 2, 129), супла́вісты ’гразкі (пра балота)’ (Шатал.). Да плаў, гл. Борысь (Prefiks., 93–94) на аснове беларускіх слоў і серб.-харв. дыял. су́плав ’тое, што нанесена вадой’ узнаўляе прасл. *sǫplavъ < *sъ‑plouti ’разам прыплыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tongue [tʌŋ] n.

1. язы́к

2. мо́ва; гаво́рка; маўленне;

the mother tongue ро́дная мо́ва, ма́тчына мо́ва

3. язы́к; язычо́к (абутку, полымя, агню)

♦

hold one’s tongue dated трыма́ць язы́к за зуба́мі, маўча́ць;

with (one’s) tongue in (one’s) cheek няшчы́ра; насме́шліва, ірані́чна;

loose smb.’s tongue развяза́ць каму́-н. язы́к

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

я́ркий

1. я́ркі; (о пламени — ещё) зы́ркі;

я́ркий свет я́ркае святло́;

я́ркие кра́ски я́ркія фа́рбы;

я́ркое пла́мя я́ркае (зы́ркае) по́лымя;

2. перен. я́ркі, яскра́вы;

я́ркий тала́нт я́ркі та́лент;

я́ркий приме́р я́ркі (яскра́вы) пры́клад.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мундзі́р, ‑а, м.

Ваеннае або цывільнае форменнае адзенне. Быў выхадны дзень, салдатам далі звальненне. Ішлі вясёлыя, у парадных мундзірах. Хомчанка. Памешчыкі лёгка мянялі свае фракі і сурдуты на чыноўніцкія мундзіры. «Полымя».

•••

Бульба ў мундзірах гл. бульба.

[Ням. Montur, ад фр. monture — забеспячэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кнігано́ша, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑ы, Т ‑ай, ж.

1. Прадавец кніг уразнос.

2. Бібліятэкар або грамадскі распаўсюджвальнік, які разносіць кнігі па дамах. Кніганоша стаў жаданым госцем у кожнай хаце. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калейдаскапі́чнасць, ‑і, ж.

Стракатасць, бесперастанная змена разнастайных падзей, з’яў. І гаворыцца пра ўсё гэта [тэмп жыцця] так, нібы адкрываецца нешта зусім новае і незвычайнае. Быццам папярэднія пакаленні літаратараў не заўважалі хуткасці і калейдаскапічнасці жыцця, якое іх акружала. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)