прапалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. Прадзіравіць агнём, чым-н. едкім.
П. дзірку ў шынялі. П. кіслатой.
2. і ў чым. Добра напаліць, выпаліць для абагравання.
П. печ або ў печы.
3. Правесці які-н. час, займаючыся паленнем чаго-н. ці ў чым-н. або даць гарэць чаму-н. на працягу якога-н. часу.
П. святло дараніцы.
|| незак. прапа́льваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ды́мна,
1. прысл. З дымам, вылучаючы многа дыму. Дымна ў печы дровы і карчы палаюць. Танк.
2. безас. у знач. вык. Аб наяўнасці дыму дзе‑н. Ля агню было ўтульна, хаця крыху дымна і душна. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пале́жваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Праводзіць час лежачы; ляжаць час ад часу. Палежваць на печы. □ «Масквічык» гэты быў ужо не новы, ды і ездзіў Якаў не з асаблівай асцярогай, таму даводзілася палежваць пад рысорамі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́пка ж.
1. (действие) пале́нне, -ння ср.; аце́пліванне, -ння ср.; см. топи́тьI;
2. (часть печи) то́пка, -кі ж.; (печь) печ, род. пе́чы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
прапалі́ць сов.
1. проже́чь, пропали́ть;
п. пінжа́к — проже́чь (пропали́ть) пиджа́к;
2. (прогреть топкой) протопи́ть;
п. у пе́чы — протопи́ть печь;
3. (нек-рое время) проже́чь, пропали́ть;
п. ля́мпу ўсю́ ноч — проже́чь ла́мпу всю ночь;
цэ́лы ме́сяц ~лі́ў ву́галь — це́лый ме́сяц прожёг (пропали́л) у́голь;
4. (нек-рое время) протопи́ть;
паўдня́ ~лі́ў у пе́чы — полдня́ протопи́л печь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ро́жан ’ражон’ (ветк., Мат. Гом.). Да ражон (гл.). Націск на ро́‑, магчыма, пад уплывам паўн.-рус. мовы старавераў. Параўн. арханг. ро́жен ’адзін з кіёчкаў у прыстасаванні для сушэння траскі’, алан. ро́жень ’палка, на якую насаджваецца рыбалоўная сетка’, валаг. ’завостраны калок, вожаг, якім перамешваюць галавешкі, жар у печы асеці’. Сюды ж рожно́ ’драўляны пруцік, на якім смажаць сала на агні’ (Сл. Брэс.; мазыр., З нар. сл.), ро́жны ’качарэжнік’ (ЛА, 4), ро́жны ’вілкі, якімі ставяць у печ і дастаюць з печы чыгуны’ (Сл. Брэс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пячу́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Невялікая ніша ў сцяне печы. У хаце, пад вялікай рамкай з фотакартачкамі, стаяў стол, засланы белым .. абрусам.. Насупраць, у кутку — печ з мноствам пячурак. Сіняўскі.
2. Невялічкая печка. У рэдакцыйным пакоі няўтульна і холадна. Гудзе чыгунная пячурка. Хведаровіч. У зямлянцы нічога не змянілася: па-ранейшаму пахла травамі, зімою весела шумеў у пячурцы агонь. Васілеўская.
3. Абл. Ніша збоку прыпечка, куды заграбаюць вуголле, попел. Маці загрэбла ў пячурку вуголле і ў куток печы паставіла два невялічкія гаршкі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накруці́цца, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Навіцца, наматацца на што‑н. Канат накруціўся на барабан.
2. перан. Разм. Многа, доўга пахадзіць, паклапатаць, стаміцца ад клопатаў. Накруцілася гаспадыня за раніцу каля печы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпу́дрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
Злёгку напудрыць. Прыпудрыць нос. // Злёгку засыпаць; прыцерушыць. А там [у лузе] трава — касцу па плечы, А там раса — буйней гароху, А там, як цёплы прысак з печы, Прыпудрыў лёгкі пыл дарогу. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
венік / асаджаны: мятла, мяцёлка / для падмятання ў печы: памяло / сцёрты: дзяркач; памяценнік, гальнік (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)