укруці́ць, -ручу́, -ру́ціш, -ру́ціць; -ру́чаны; зак.

1. што ў што. Круцячы, уставіць.

У. лямпачку ў патрон.

2. каго-што ў што. Захутаць, завінуць.

У. дзіця ў коўдру.

У. каўбасу ў паперу.

3. што. Убавіць, прыкруціць што-н.

У. кнот у лямпе.

4. што ў што. Уматаць у што-н.

У. канец вяроўкі ў кола.

5. што. Махлюючы, прысвоіць, не аддаць чаго-н. узятага, пазычанага (разм.).

У. дваццаць пяць рублёў.

|| незак. укру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Скані́ ‘спакой’ (Нас., Бяльк.). Хутчэй з рус. искони́, чым працяг стараж.-рус. искони, ст.-слав. искони. Апошнія з из‑кон‑, гл. канец (Праабражэнскі, 2, 274; Фасмер, 2, 140).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тыл

1. Другі ад дарогі канец паласы (Шчуч.).

2. Месца ў канцы агародаў, за вёскай; глухое месца (Рэч.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

inmost

[ˈɪnmoʊst]

adj.

1) найдале́йшы (кане́ц), найглыбе́йшы

to the inmost depth of the mine — у са́мую глыбіню́ ша́хты

2) найглыбе́йшы, са́мы патае́мны (жада́ньне)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

tama

tam|a

ж.

1. плаціна; гаць;

2. перашкода, бар’ер;

kłaść ~ę — класці канец чаму

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

◎ Пага́лам у выразе: Пага́лам нашы галоўкі ’прапалі нашы галоўкі’ (Хрэст. дыял., 334; віц.). З літ. pagalam ’прапала’: paĄ‑galam, ад gälas ’канец’ (Непакупны, Лекс. балтызмы, 30; Лаўчутэ, Балтызмы, 70).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Перастаўле́нне (пірістаўленія, пірістаўленьпя) ’канец свету’, ’заканчэнне’ (Юрч. CHJT). Утворана на базе ц.-слав. свьто‑ преставлепіе ’тс’ шляхам адсячэння першай часткі і замены прыстаўкі пре‑ на пера-, параўн. перастаеіцца ’сканаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

печа́льный

1. (невесёлый) марко́тны; (огорчённый) засму́чаны; (грустный) журбо́тны;

печа́льная пе́сня журбо́тная пе́сня;

2. (достойный сожаления, жалкий) су́мны;

печа́льное происше́ствие су́мнае здарэ́нне;

печа́льный коне́ц су́мны кане́ц.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

а́льфа, ‑ы, ж.

Назва першай літары грэчаскага алфавіта.

•••

Альфа-прамені — паток дадатна зараджаных часцінак — ядраў атамаў гелію, якія ўзнікаюць пры радыеактыўным распадзе некаторых рэчываў.

Ад альфы да амегі — ад пачатку да канца.

Альфа і амега — пачатак і канец чаго‑н.; усё галоўнае.

[Грэч. alfa.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кла́ўзула, ‑ы, ж.

1. У юрыспрудэнцыі — спецыяльная ўмова, агаворка ў завяшчанні, дагаворы і інш.

2. У рыторыцы — заключная частка прамовы, гукавой і стылістычнай форме якой прамоўцы надаюць вялікае значэнне.

3. У літаратуразнаўстве — канец верша, склады вершаванага радка, якія ідуць за апошнім націскным складам.

[Лац. clausula.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)