пераабу́цца, ‑абуюся, ‑абуешся, ‑абуецца; зак.
Надзець на сябе другі абутак; абуцца іначай. Вольга пераабулася ў боцікі, апранула паліто, і яны выйшлі з пакоя. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пяву́н, певуна, м.
1. Разм. Той, хто любіць пець і многа спявае; пяюн.
2. Певень. Другі гурток другой жывёлы. Дзесятак кур, пявун вясёлы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыракаро́ты, ‑ая, ‑ае.
Які мае шырокі рот. Пакуль той, вялы, сабраўся з адказам, у гутарку іх умяшаўся другі, .. шыракароты, у чырвоным чэшскім галіфэ. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэйтала́кс
(ад гр. deuteros = другі + allaksis = абмен)
карэлятыўнае змяненне органа ў працэсе эвалюцыі ў выніку прыстасавання яго да іншых органаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Аўто́рак ’другі дзень тыдня’ (БРС, Нас., Яруш., Бяльк., Касп., Гарэц., Серб., Грыг.), уторак, ваўторак (Рам.), гаўторак (Сцяшк.), аўторнік (Нас.), параўн. укр. вівторок, рус. вторник, дыял. авторок, авторник, польск. wtorek, славац. utorok, чэш. úterek, úterý, славен. vtórək, серб.-харв. у́торак, у̀то̄рнӣк, макед. вторник, балг. вто́рник, ст.-слав. въторьникъ, въторъкъ. Ад vъtor ’другі’, параўн. дру́гадзень ’аўторак’ (Гарэц.), апошняе, магчыма, калька з літ. antrãdienis, лат. otrdiena ’тс’; прыстаўному а‑ можа папярэднічаць пратэза в або г, параўн. Карскі, 1, 261; форма ўторак, відаць, у выніку адпадзення прыстаўнога а, характэрнай з’явы ў паўночна-ўсходніх гаворках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Перадае́жджа (пэрэдоі́шчэ) (малар., СіБФ–1986, 145) ’другі прыезд сватоў у дом нявесты’ (драг., Клім., Сл. Брэс.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ьjе ад ⁺передоежджы ’той, хто едзе спераду’ (Селюжыцкая, Полісся: мова, культ., іст., Київ, 1996, 152–154), > ⁺передоездье, параўн. рус. дыял. передое́зжий ’той, хто едзе наперадзе вяселля; вясельнікі, што едуць на першым возе’, ст.-рус. передоѣнзжий, передъѣзжий, передиѣзжий ’той, хто дзейнічае ў авангардзе (пра вайскоўцаў)’. Да пе́рад і е́хаць (гл.). Пераход ‑ждж‑ у ‑шч‑ характэрны драгічынскім гаворкам: прыйішч ʼе́тэ ’прыяжджаць’. Пырыдуі́жжда ’другі прыезд сватоў у хату нявесты’ (кобр., Нар. лекс.) з ад’ідэацыяй (народная этымалогія) уе́хаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пахме́лкі ’частаванне пасля хрэсьбін’ (чач., Мат. Гом.), по́хмелкі ’другі дзень хрэсьбін’ (Ян.). Рэгіяналізм. Адназоўнікавае ўтварэнне з суф. ‑к‑i (аб ім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 243) і прыстаўкай па‑. Да па‑ і хме́лле < хмель (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перадо́йка ’ялавіца, якая доіцца другі год запар’ (ТСБМ; Янк. 1; Варл.; Касп., Сл. ПЗБ; карэліц., Янк. Мат.), перэ́дайка, перэ́дойка (мазыр., Нар. сл.), перэдо́йка ’тс’ (Растарг.); рус. пск., смал. передойка ’тс’. Да пера- і даі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́ўтацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Плюхацца з аднаго боку ў другі (пра вадкасць у пасудзіне).
Боўтаецца вада ў біклазе.
2. Рухацца ў вадзе ў розных напрамках.
Б. ў рэчцы.
3. Шукаць што-н. у якой-н. вадкасці, страве лыжкай ці чым-н. іншым.
Б. лыжкай у місцы.
|| наз. бо́ўтанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падо́бны, -ая, -ае.
1. Які мае падабенства з кім-, чым-н., нагадвае каго-, што-н.
Падобныя з твару.
2. Такі, як гэты (пра які ідзе гаворка).
Другі п. выпадак здарыўся ў іншым месцы.
3. У геаметрыі: тоесны па форме, але розны па велічыні.
Падобныя трохвугольнікі.
○
І падобнае (скарочана на пісьме «і пад.») — ужыв. ў канцы пералічэння тоесных прадметаў, з’яў і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)