развяза́ться
1. (открепиться) развяза́цца;
2. перен. (отделаться), разг. адчапі́цца, адвяза́цца (ад каго, ад чаго); (избавиться, освободиться) пазба́віцца (ад каго, ад чаго);
е́ле развяза́лся я с ним ледзь я адчапі́ўся (адвяза́ўся) ад яго́;
развяза́ться с забо́тами пазба́віцца ад кло́патаў;
3. перен. (утратить скованность) прост. пасмяле́ць; пача́ць трыма́цца больш во́льна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
вярэ́ці Месца паабапал чаго-небудзь, на два ці чатыры бакі (Ст.-дар.). Параўн.: «У яго двор на чатыры вярэці», «Села птаха вяліка на дзве вярэці» (в. Пасека Ст.-дар.).
□ ур. Вярэці (сенажаць паміж балотамі) каля в. Пасека Ст.-дар.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
даста́ць, -а́ну, -а́неш, -а́не; -а́нь; зак.
1. што. Узяць што-н. такое, што знаходзіцца на адлегласці.
Д. талерку з паліцы.
2. да каго-чаго, што або чаго. Дацягнуцца, дакрануцца да чаго-н. аддаленага.
Д. рукой да бэлькі.
Д. дно ў рацэ.
3. Выняць, выцягнуць, набыць што-н., здабыць.
Д. кнігу з партфеля.
Д. асколак з раны.
4. што. Раздабыць што-н.
Д. білет у тэатр.
5. што і чаго. Нажыць што-н. непрыемнае (часцей пра здароўе; разм.).
Д. запаленне лёгкіх.
◊
Дастаць з-пад зямлі (разм.) — любым спосабам адшукаць.
Зімой лёду не дастанеш у каго (разм.) — пра вельмі скупога чалавека.
Крукам носа не дастанеш каму (разм.) — не падступішся да каго-н.
|| незак. дастава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перахапі́ць, -аплю́, -о́піш, -о́піць; -о́плены; зак.
1. каго-што. Схапіць у час руху.
П. пісьмо.
П. ганцоў.
П. чый-н. позірк (перан.).
2. каго-што. Схапіць, абхапіць (рукамі, вяроўкай і пад.) у якім-н. месцы або інакш.
П. талію поясам.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Сціснуць спазмай.
Радасць перахапіла дыханне.
Ад рэзкага пітва перахапіла (безас.) горла.
4. перан., што, чаго і без дап. Наспех з’есці чаго-н., перакусіць (разм.).
П. чаго-н. з яды.
5. перан., што, чаго і без дап. Пазычыць на кароткі час (разм.).
П. дзесяць рублёў.
6. перан. Перабраць меру ў чым-н. (разм., жарт.).
П. у вастраслоўі.
|| незак. перахо́пліваць, -аю, -аеш, -ае і перахапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
утрыма́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што і чаго. Трымаючы, не даць упасці каму-, чаму-н.
Не ўтрымаў вясло ў руках.
2. што. Захаваць, зберагчы.
У. свае пазіцыі.
У. у памяці.
3. што. Пакінуць, не аддаць частку чаго-н. пры выплаце (афіц.).
У. дваццаць рублёў з зарплаты.
4. каго (што). Затрымаўшы, спыніць ці прымусіць застацца.
У такое надвор’е дзяцей у хаце не ўтрымаеш.
У. каня.
5. каго (што) ад чаго. Не даць зрабіць што-н.
У. ад неабдуманага ўчынку.
6. што і чаго. Не даць праявіцца чаму-н.
Слёз было не ў.
|| незак. утры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. утры́мліванне, -я, н. (да 1, 2, 4 і 6 знач.) і утрыма́нне, -я, н. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зда́тачны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да здачы (у 1 знач.). Здатачны пункт. // Такі, па якому праводзяць здачу чаго‑н., які выдаецца пры здачы чаго‑н. Здатачная квітанцыя. Здатачны акт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
немагчы́масць, ‑і, ж.
1. Адсутнасць умоў, неабходных для ажыццяўлення чаго‑н. Немагчымасць выкарыстаць сродкі па назначэнню.
2. Невыканальнасць, нездзяйсняльнасць чаго‑н. Немагчымасць стварэння вечнага рухавіка.
•••
Да немагчымасці — звыш усякай меры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадву́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго ад чаго‑н. і з інф.
1. Адвучыць ад чаго‑н. усіх, многіх. Паадвучваць дзяцей ад дрэнных прывычак.
2. Разм. Закончыць навучанне ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падаліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Разм. Даліць, напоўніць да краёў усё, многае. Падаліваць бочкі вадою. // Даліць нейкую колькасць чаго‑н. ва ўсё, многае. Падаліваць малака ў збаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падасыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Дасыпаць да якога‑н. узроўню ўсё, многае. Падасыпаць мяшкі збожжам. // Дасыпаць нейкую колькасць чаго‑н. ва ўсё, многае. Падасыпаць жыта ў засекі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)