Тружда́нне ‘непакой, клопат, турботы’, тружда́ць ‘непакоіць, турбаваць’, тружда́цьца ‘працаваць’, ‘непакоіцца, турбавацца’ (Нас.), тружда́нне ‘цяжкая праца, пакуты’, тружда́ццацяжка працаваць, пакутаваць’ (Юрч. СНС), ст.-бел. труждатися ‘працаваць’ (ГСБМ). Запазычана, відаць, праз ц.-слав. са ст.-слав. троужданиѥ: земноѥ троужданиѥ ‘праца на зямлі, земляробства’, троуждати ‘турбаваць, дакучаць’, троуждати сѧ ‘працаваць’ (СССл.). Магчыма, метатэза ў народнай мове, гл. труджанне. Сюды ж тружда́ннік ‘той, хто цяжка працуе; пакутнік’, тружданніца ‘тая, хто цяжка працуе; пакутніца’ (Юрч. СНС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Му́тарна, му́торно ’моташна, вельмі цяжка, непрыемна, дрэнна’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Касп., Растарг., Нар. Гом., ТС, Сцяшк. Сл.; маладз., Янк. Мат.). Рус. тамб., цвяр. му́торноцяжка’, бран. ’павольна’. Да ⁺му́торыць (параўн. рус. кур. муторить ’ванітаваць; муціць’, ’дурыць галаву’), якое ад муці́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́дагадзь ’асоба, якой цяжка дагадзіць’ (слаўг., Нар. словатв.). З дагадзіць, гл. гадзіць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

срази́ть сов.

1. (поразить) паразі́ць; (разбить) разбі́ць; (убить) забі́ць; (свалить) звалі́ць; (победить) перамагчы́;

его́ срази́ла пу́ля яго́ паразі́ла (забі́ла) ку́ля;

срази́ть врага́ паразі́ць (разбі́ць, перамагчы́) во́рага;

2. перен. (ця́жка) ура́зіць, прыбі́ць; прыгне́сці, прыгнясці́; (ошеломить) ашаламі́ць;

весть о сме́рти сы́на срази́ла его́ ве́стка аб сме́рці сы́на (ця́жка) ура́зіла (прыбі́ла, прыгняла́) яго́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

грандыёзна,

1. Прысл. да грандыёзны.

2. у знач. вык. Пра веліч, значнасць, важнасць чаго‑н. Пра гэты завод проста цяжка гаварыць, да таго грандыёзна ўсё тое, што мы бачылі. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напераме́нку, прысл.

Разм. Змяняючы адзін аднаго, па чарзе. Аркестры іграюць напераменку. Гарэцкі. — Тут толькі прарэзаць дзірку наскрозь цяжка будзе, — сказаў.. [Іван]. — Нічога! Я табе памагу, — падтрымаў Арцём. — Будзем, рэзаць напераменку. Ставер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

невыка́зны, ‑ая, ‑ае.

Такі, што цяжка або немагчыма выказаць, перадаць словамі. Усюды зялёная, сонечная вясна, усюды — хараство, прыгажосць невыказная. Сачанка. Другі раз у гэтым верасні я адчуў невыказную радасць. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кру́пчык ’цвёрды камячок гліны, які пры апрацоўцы цяжка размінаць’ (Нар. словатв.). Гл. крупы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нагарава́цца экспр. ’наесціся’ (полац., Нар. лекс.). Відаць, іранічнае ўтварэнне ад гарава́цьцяжка працаваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

vertufelt

1.

a ве́льмі пры́кры (справа і г.д.)

2.

adv разм. на́дта, па д’я́бальску (цяжка і г.д.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)