гірса́, ‑ы, ж.

Пустазелле сямейства злакавых. Сягоння не пазнаць Былых палос, разор, Дзе толькі рос палын Ды горкі хлеб з гірсою. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпячы́, ‑пяку, ‑пячэш, ‑пячэ; ‑пячом, ‑печаце, ‑пякуць; пр. адпёк, ‑пякла, ‑пякло; зак., што.

Пратрымаўшы даўжэй, чым трэба ў печы, перапячы. Адпячы хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мазу́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мазуту, мазуты. Хлеб пахне трох[і] вугалем, і аддае крыху ад яго і магутным пахам. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свянцо́ны, ‑ая, ‑ае.

Пасвячоны, асвячоны. Свянцоны хлеб. Свянцоная вада. □ Лячыла мяне ад хваробы суседская бабуля. Паіла настоем сямі свянцоных купальскіх траў. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пытляваны, ✂.

  1. Пра муку: дробна размолаты і прасеяны.

  2. Выпечаны з такой мукі.

    • П. хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

жава́ць несов.

1. жева́ть;

ж. кава́лак хле́ба — жева́ть кусо́к хле́ба;

2. перен. жева́ть, мусо́лить;

ж. яко́е-не́будзь пыта́нне — жева́ть (мусо́лить) како́й-л. вопро́с;

◊ ж. жва́чку — жева́ть жва́чку;

жывём, хлеб жуём — погов. живём, хлеб жуём

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ператрыма́ць сов., в разн. знач. передержа́ть;

п. хлеб у пе́чы — передержа́ть хлеб в печи́;

п. зды́мкі ў праяві́целі — передержа́ть сни́мки в прояви́теле;

мно́га кніг ~ма́ў у сваі́х рука́х — мно́го книг передержа́л в свои́х рука́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

дапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; дапёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак.

1. Скончыць пячы, давесці да поўнай гатоўнасці.

Д. хлеб.

2. чаго. Спячы дадаткова.

Д. бліноў.

3. перан., каму і без дап. Вывесці з раўнавагі; даняць.

Сваімі дакорамі і папрокамі ён усім дапёк.

|| незак. дапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

раскро́іць, -кро́ю, -кро́іш, -кро́іць; -кро́ены; зак., што.

1. Кроячы, разрэзаць.

Р. матэрыял на касцюмы.

2. Парэзаць на часткі (пераважна пра хлеб).

3. Нанесці глыбокую сечаную рану, рассячы (разм.).

|| незак. раскро́йваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. раскро́йванне, -я, н. і раскро́й, -ю, м. (да 1 знач.).

|| прым. раскро́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Пухо́вы 1 ’зроблены з пуху’ (ТСБМ, Бяльк.). Ад пух ’падшэрстак, ворс, дробнае пер’е’.

Пухо́вы 2 ’неправеяны, неачышчаны, з мякінай’: пуховая мука, хлеб пуховы (Арх. Федар., Жд. 2), ст.-бел. пуховый ’тс’, рус. пухо́вый ’перамолаты разам з мякінай (пра муку); пышны, рыхлы і лёгкі (пра хлеб)’. Ад пух ’мякіна, адходы пры веянні, паланні’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)