неахайнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан неахайнага; неакуратнасць. У хату носа паказаць нельга: неахайнасць, бруд, смурод. Міскі нямытыя на стале стаяць, хлеб непрыбраны. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прашыцца, ‑шыюся, ‑шыешся, ‑шыецца; зак.

Разм. Прайсці, прабрацца з цяжкасцямі праз які‑н. натоўп; праціснуцца. Ганна прашылася да прылаўка і ўзяла адваяваны хлеб. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хлебапёк, ‑а, м.

Уст. Тое, што і пекар. Устане рана хлебапёк, Адчуе смачны пах, І пойдзе жытні свежы хлеб з румянцам на шчаках. Агняцвет.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Разо́ўка ’мука грубага памолу’ (Сл. ПЗБ), ’мука з абдзіранага зерня’ (Сцяшк.), ’сорт пшанічнай мукі’ (Ян.), разо́вы ’буйна змолаты’ (Сл. ПЗБ), укр. разо́вка ’груба змолатая мука’, разо́ви́й ’хлеб з мукі грубага памолу’, польск. razować ’малоць збожжа на муку’, razowy ’адзін раз змолатая мука’, ’хлеб з разовай мукі’. Ад раз ’адзін’, паколькі разовай называлі муку, якую малолі толькі адзін раз.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лямя́к ’ліпкі, няўдалы хлеб’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Да ляме́ш 2 ’тс’. Аб суфіксе ‑як гл. Сцяцко, Афікс. наз., 146.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мака́ннік, маканнічак ’хлеб, намочаны ў вадкай страве’ (Нас.). Да макаць > мака́ны (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 55).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крышыць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Наразаць дробнымі кавалкамі.

    • К. буракі.
    • К. хлеб (раздрабляць на крошкі).

  2. Ламаць, разбіваць на часткі.

    • К. крэйду.

  3. пераноснае значэнне: Знішчаць (размоўнае).

    • К. варожыя ўмацаванні.

  4. Накідваць дзе-н. крошак (размоўнае).

    • Не крышы на падлогу.

|| закончанае трыванне: скрышыць, раскрышыць і накрышыць.

|| назоўнік: крышэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

упячы дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Спячы, добра прапячы.

    • У. хлеб.

  2. Адправіць куды-н. супраць волі; зняволіць (размоўнае).

    • У. ў глуш.
    • У. ў турму.

  3. Папракнуць, з’едліва сказаць што-н. каму-н. (размоўнае).

    • У. каго-н. на сходзе.

  4. Марна патраціць (размоўнае).

    • Упяклі столькі грошай.

|| незакончанае трыванне: упякаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

збожжа, зерне, хлеб; дабро, пашня (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Náhrung

f -, -en харч, е́жа, стра́ва

éine ~ erwérben* — зарабля́ць сабе́ на хлеб

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)