ву́сы, -о́ў, адз. вус, ву́са, м.
1. Валасы над верхняй губой у мужчын.
Ён носіць в.
Адгадаваць в.
2. У жывёл: шчаціністыя валасы па баках верхняй губы.
Кот варушыць вусамі.
3. Тое, што і вусікі (у 2 і 3 знач.).
◊
І ў вус (сабе) не дзьме (разм.) — не турбуецца, не клапоціцца ні пра што.
Матаць (сабе) на вус што (разм.) — запамінаць з якой-н. мэтай, прымячаць.
Самі з вусамі (разм., жарт.) — не горшыя за іншых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
неахо́пны, -ая, -ае.
1. Неабсяжны, неабдымны, вельмі вялікі па сваёй працягласці.
З поўначы сунулася неахопная градавая хмара.
2. Вялікі па ступені праяўлення.
Ён адчуваў у сабе неахопную сілу.
|| наз. неахо́пнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гро́зны, -ая, -ае.
1. Суровы, жорсткі.
Г. начальнік.
2. Які тоіць у сабе пагрозу; небяспечны.
Грознае пісьмо.
Грозная зброя.
3. Велічны і страшны (высок.).
Грозная сіла.
Г. час.
|| наз. гро́знасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. Асэнсаваць, сабрацца з думкамі.
Спакойна а., заглянуць самому сабе ў душу.
2. Перадумаць, прыйсці да іншага рашэння.
Сцвярджаў адно, але абдумаўся.
|| незак. абду́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перае́мнік, -а, мн. -і, -аў, м. (кніжн.).
Чый-н. прадаўжальнік; той, хто заняў чыё-н. месца.
Падрыхтаваць сабе пераемніка.
Пераемнікі Францыска Скарыны.
|| ж. перае́мніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. перае́мніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
расшпілі́цца, -пілю́ся, -пі́лішся, -пі́ліцца; зак.
1. Расшпіліць на сабе адзенне.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вызваліцца ад засцежкі.
Каўнер расшпіліўся.
|| незак. расшпі́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і расшпіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
себя́ мест. возвратное в род., вин. сябе́ (дат., предл. сабе́, твор. сабо́й, сабо́ю);
у себя́ у сябе́;
◊
вне себя́ не по́мнячы сябе́;
како́в он из себя́ які́ ён з вы́гляду (сабо́й, сабо́ю);
к себе́ а) к сабе́, да сябе́;
дверь открыва́ется к себе́ дзве́ры адчыня́юцца к сабе́ (да сябе́); б) да сябе́;
дире́ктор ушёл к себе́ дырэ́ктар пайшо́ў да сябе́;
от себя́ ад сябе́;
по себе́ а) па сабе́;
он вы́брал рабо́ту не по себе́ ён вы́браў пра́цу не па сабе́; б) пасля́ сябе́;
они́ оста́вили по себе́ до́брую па́мять яны́ пакі́нулі пасля́ сябе́ до́брую па́мяць;
сам по себе́ сам па сабе́;
про себя́ сам (сама́) сабе́;
чита́ть про себя́ чыта́ць сам (сама́) сабе́;
ду́мать про себя́ ду́маць сам (сама́) сабе́;
не по себе́ нядо́бра;
себе́ на уме́ скры́тны, хітрава́ты, хі́тры, хітру́н;
само́ собо́й само́ сабо́й;
прийти́ в себя́ а) (после обморока) ачу́цца; б) (опомниться) апо́мніцца, апа́мятацца;
вести́ за собо́й ве́сці за сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Агрэ́сца ’многа ўзяць, атрымаць, мець’ (Юрч.), агрэбці, грэбці. Семантычнае развіццё ’грэбці’ > ’нагрэбці сабе’; а пачатковае адлюстроўвае граматычную семантыку дзеяслова, і таму яго трэба лічыць прэфіксальным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
tearone’s hair
рва́ць на сабе́ валасы́ (з ро́спачы і гд)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
visualize
[ˈvɪʒuəlaɪz]
v.
уяўля́ць
to visualize a scene — уяві́ць сабе́ сытуа́цыю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)