вылуча́ць несов.
1. выделя́ть, отделя́ть;
2. выдвига́ть, выставля́ть;
3. (отдавать в пользование) выделя́ть;
4. выбира́ть, находи́ть;
5. издава́ть, испуска́ть;
1-5 см. вы́лучыць 1-5;
6. излуча́ть;
со́нца ~ча́е цеплыню́ — со́лнце излуча́ет тепло́;
яго́ во́чы ~ча́лі ра́дасць — его́ глаза́ излуча́ли ра́дость;
7. тип. выделя́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
лі́цца I несов., в разн. знач. ли́ться;
вада́ лье́цца — вода́ льётся;
слёзы лью́цца — слёзы лью́тся;
кроў лье́цца — кровь льётся;
пе́сні лью́цца — пе́сни лью́тся;
ра́дасць лье́цца ў душу́ — ра́дость льётся в ду́шу;
◊ л. це́раз край — ли́ться че́рез край
лі́цца II несов., страд. ли́ться; см. ліць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
хвалява́ць несов.
1. (заставлять колебаться) волнова́ть;
ве́цер ~лю́е марску́ю гладзь — ве́тер волну́ет морску́ю гладь;
2. трево́жить, волнова́ть; беспоко́ить; расстра́ивать;
ра́дасць ~лю́е — ра́дость волну́ет;
гэ́тыя ве́сткі мяне́ ~лю́юць — э́ти ве́сти меня́ волну́ют (трево́жат);
шум ~лю́е хво́рага — шум беспоко́ит больно́го;
3. (будоражить) волнова́ть;
х. наро́д — волнова́ть наро́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
чу́цца несов.
1. слы́шаться;
чу́ецца не́чы го́лас — слы́шится чей-то го́лос;
2. (ощущаться, обнаруживаться) слы́шаться, чу́вствоваться;
чу́ецца пах кве́так — слы́шится (чу́вствуется) за́пах цвето́в;
у яго́ пісьме́ чу́ецца ра́дасць — в его́ письме́ чу́вствуется (слы́шится) ра́дость;
3. разг. чу́вствовать себя́;
як ён чу́ецца? — как он себя́ чу́вствует?
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
абярну́цца, абярну́ся, абе́рнешся, абе́рнецца; абярні́ся; зак.
1. Павярнуць галаву, тулава назад, убок, аглянуцца.
А. на знаёмы голас.
2. Паваліцца на бок, перакуліцца; разліцца, высыпацца з перавернутай пасудзіны.
Малако абярнулася.
Воз з сенам абярнуўся.
3. Схадзіць, з’ездзіць куды-н. і вярнуцца назад; справіцца (разм.).
За гадзіну можна два разы а.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Ператварыцца ў новую якасць, змяніцца; нечакана набыць іншы кірунак, сэнс.
Гора абярнулася ў радасць.
Хто ведае, як усё абернецца.
5. кім-чым або ў каго-што. У казках і павер’ях: ператварыцца ў каго-, што-н. пры дапамозе чараў.
А. дрэвам.
6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіць абарот (пра капітал, грошы).
Капітал абярнуўся ў адзін год.
7. Змяніць веру.
А. ў іншую веру.
|| незак. абаро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго-што. Тое, што і каціць (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.
К. бочкі.
К. бярвенне.
2. што. Размякчаючы ў руках і рухаючы па якой-н. паверхні, надаваць чаму-н. акруглую форму.
К. клёцкі.
К. шарыкі з пластыліну.
3. што. Паварочваць з боку на бок у чым-н. сыпкім, вязкім.
К. рыбу ў муцэ.
4. што. Разгладжваць пры дапамозе качалкі, качалак.
К. абрусы.
5. што. Рабіць пракатку (спец.).
К. ліставое жалеза.
6. Падкідваць каго-н. на руках, выражаючы радасць, захапленне і пад. (разм.).
|| зак. пакача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2—4 і 6 знач.), вы́качаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 3 і 4 знач.) і скача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2 знач.).
|| наз. кача́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цяплі́цца, цепліцца; незак.
1. Слаба, невялікім полымем гарэць. У гушчары на невялікай палянцы цепліцца з сухога галля касцёр. Няхай. // Слаба свяціцца. У акне Аўдзеевай хаты цепліўся слабы агеньчык лямпы, дзверы былі зачынены. Дуброўскі.
2. перан. Быць, мецца, праяўляцца ў малой, нязначнай ступені (пра жыццё, надзею, пачуццё і пад.). І толькі па стогну .. можна было меркаваць, што ў распластаным целе цепліцца яшчэ жыццё. Якімовіч. І радасць цепліцца ў сэрцы, Што гэтым незабыўным днём Нам шчасце выпала сустрэцца З узнятым сцягам над Крамлём. Танк.
3. Зал. да цяпліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзялі́ць
1. (на часткі) téilen vt; áufteilen vt; éinteilen vt; únterteilen vt; trénnen vt (слова пры пераносе);
2. матэм dividíeren [-vi-] vt; téilen vt;
дзялі́ць на тры durch drei téilen;
3.:
дзялі́ць з кім-н што-н etw. mit j-m téilen;
◊ дзялі́ць з кім-н ра́дасць і го́ра mit j-m Fréud(e) und Leid téilen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Смяя́цца ‘праяўляць весялосць, радасць смехам’, ‘насміхацца’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Сл. ПЗБ), смія́цца тс’ (Бяльк.), ‘жартаваць’ (Стан.), смея́цца ‘тс’, ‘усміхацца’ (ТС), ст.-бел. смѣѧтисѧ (Альтбаўэр). Укр. смія́тися, рус. смея́ться, стараж.-рус. смияти ся, польск. śmiać się, в.-луж. smjeć so, н.-луж. smjaś se, чэш. smáti se, славац. smiať sa, серб.-харв. смѐјати се, смѝјати се, славен. smẹ́jati se, макед. смее се, балг. сме́я се, ст.-слав. смиꙗти сѧ. Прасл. *smьjati sę роднаснае лат. smiêt, smeju, smêju ‘смяяцца, жартаваць, узнімаць на смех’ ст.-інд. smáyatē ‘смяяцца’, англ. smile ‘смяяцца’, лац. mīrus ‘цудоўны’; гл. Покарны, 967; Фасмер, 3, 688; Мюленбах-Эндзелін, 3, 968; Майргофер, 3, 548; Махэк₂, 559; Шустар-Шэўц, 1319. Да і.-е. кораня *smei̯‑ ‘смяяцца’ (Сной₁, 584; Борысь, 617; Варбат, Этимология–1965, 117; Мельнічук, Этимология–1984, 142; ЕСУМ, 5, 324) або *(s)mei‑ ‘тс’ (Глухак, 565).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
málen
1.
vt
1) малява́ць (часцей фарбамі)
◊ ich wérde ihm was ~! — ён у мяне́ дачака́ецца [дасту́каецца]!
2) фарбава́ць, расфарбо́ўваць
2.
(sich) адлюстро́ўвацца, адбіва́цца
auf séinem Gesícht málte sich Fréude — на яго́ тва́ры засвяці́лася [адбіва́лася] ра́дасць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)