б ​1, нескл., н.

1. Другая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «бэ». Малое б. □ Хто сказаў а, той павінен сказаць і б. Прыказка.

2. Выбухны, звонкі, губна-губны зычны гук. Звонкае б.

б ​2,

гл. бы ​1.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ілга́ць і лгаць, (і)лгу, (і)лжэш, (і)лжэ; (і)лжом, (і)лжаце, (і)лгуць; незак.

Гаварыць няпраўду; выдумваць, хлусіць. Бядняк ілгаць не ўмеў — усё і расказаў, як было. Якімовіч. Хто сам ілжэ, той нікому не верыць. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няве́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жонка сына. Урачыста пажадаў [стары] сыну з нявесткай добрага здароўя. Брыль. Хутка знадворку прыходзяць дзве жанчыны — нявестка і дачка старо[й] гаспадыні. Чорны. Як добрая свякроў, то добрая і нявестка. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парсю́к, ‑а, м.

1. Кастрыраваны самец свойскай свінні; кабан. Мыкалі каровы, на прызбах грэбліся куры, каля платоў рыліся парсюкі. Грахоўскі. Кармі парсюка мукою — пойдзе рукою. Прыказка.

2. перан. Лаянк. Пра чалавека. Дзядзька Ігналь называў яго [Ігара Сароку] карэлым парсюком. Сіняўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сві́ран, ‑рна, м.

Халодны будынак, прызначаны для захоўвання збожжа, мукі і іншых прадуктаў, а таксама рэчаў і пад. Вакол дзядзінца, паўкругам, размяшчаліся розныя гаспадарчыя будовы — скляпы, свірны, стайня. Якімовіч. Кладзі гной густа, не будзе ў свірне пуста. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ілга́ць і (пасля галосных) лгаць, (і)лгу, (і)лжэш, (і)лжэ; (і)лжом, (і)лжаце́, (і)лгуць; (і)лжы; незак.

Гаварыць няпраўду.

І. у вочы.

Хто сам ілжэ, той нікому не верыць (прыказка).

|| зак. салга́ць, -лгу́, -лжэ́ш, -лжэ́; -лжо́м, -лжаце́, -лгу́ць; -лжы́ і налга́ць, -лгу́, -лжэ́ш, -лжэ́; -лжо́м, -лжаце́, -лгу́ць; -лжы́

|| наз. ілга́нне і (пасля галосных) лга́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вучо́ны, -ая, -ае.

1. Вывучаны, навучаны чаму-н.

Не вучы вучонага (прыказка). В. мядзведзь (дрэсіраваны).

2. Высокаадукаваны, які многа ведае ў галіне якой-н. навукі.

В. чалавек.

В. садавод.

3. Які мае адносіны да навукі, навуковы.

Вучонае званне.

Вучоная ступень.

4. у знач. наз. вучо́ны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Спецыяліст у якой-н. галіне навукі.

Выдатны в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гало́дны, -ая, -ае.

1. Які адчувае голад, ненакормлены.

Г. прысмакаў не пытае (прымаўка).

2. Выкліканы голадам.

Галодная смерць.

3. Бедны на прадукты харчавання, неўраджайны.

На год два Юр’і, ды абодва дурні: увосень халодны, а вясной г. (прыказка).

4. Недастатковы для задавальнення патрэбы ў ежы, у сродках жыцця.

Г. заработак.

◊

На галодны жывот (разм.) — галодны, не пад’еўшы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апячы́ся, апяку́ся, апячэ́шся, апячэ́цца; апячо́мся, апечаце́ся, апяку́цца; апёкся, апякла́ся, -ло́ся; апячы́ся; зак.

1. Пашкодзіць сабе што-н. агнём або чым-н. гарачым, едкім, пякучым; атрымаць апёк.

А. крапівою.

2. перан. Пацярпець няўдачу, нечакана сустрэўшы перашкоду пры спробе зрабіць што-н. (разм.).

А. на новай справе.

Каля вады намочышся, каля агню апячэшся (прыказка).

|| незак. апяка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дале́й, прысл.

1.

Выш. ст. да прыслоўя далёка. Бачыць вока далёка, а розум яшчэ д. (прыказка).

2. Наперадзе, на пэўнай адлегласці.

Д., за жытам, пачынаецца бярэзнік.

3. Затым, потым, у далейшым.

Д. усё будзе добра.

4. Працягваючы пачатае.

Чытаць д.

◊

І гэтак далей (скарочана і г.д.) — ужыв. ў канцы пералічэння як указанне на тое, што пералічэнне можа быць працягнута.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)