су́таргавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікаецца сутаргай, з’яўляецца ёю. Дыхнуўшы цёплага паветра,.. [Сотнікаў] пачаў кашляць, як заўжды, да сутаргавых спазмаў у грудзях, да болю ў галаве. Быкаў. // Які суправаджаецца сутаргамі, неадвольны і моцны. Сутаргавы кашаль. □ Лейтэнант зрабіў некалькі сутаргавых глыткоў і перарывіста задыхаў. Курто. Пачулася ўсхліпванне — прыдушанае, сутаргавае. Місько.
2. перан. Парывісты, напружаны, рэзкі. Сутаргава парыў ветру быў моцны і нечаканы. Савіцкі.
3. перан. Хваравіта-неспакойны, ліхаманкавы. Паступова крыкі .. [Рывы] слабеюць, глухнуць, пераходзяць у сутаргавы шэпт. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АСЯРО́ДАК,
намнажэнне алювіяльных наносаў у рэчышчы ракі ў выглядзе невысокіх затопленых або часткова аголеных астравоў. Звычайна без расліннасці. Форма асяродку падоўжаная, выцягнутая па цячэнні, пл. да некалькіх дзесяткаў, радзей соцень квадратных метраў. Падзяляюць рэчышча на рукавы, паступова рухаюцца ўніз па цячэнні ракі (ніжняя ч. намываецца, верхняя размываецца). Замацаванне асяродку расліннасцю прыводзіць да ператварэння яго ва ўстойлівы востраў. Трапляюцца пераважна на рэках паўд. ч. Беларусі (на Прыпяці, Дняпры, Сажы, Іпуці і інш.). Месца гнездавання птушак.
т. 2, с. 64
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІЯЛАГІ́ЧНЫ РЭГРЭ́С,
эвалюцыйны заняпад дадзенай групы арганізмаў, якая не змагла прыстасавацца да змен умоў навакольнага асяроддзя або не вытрымала канкурэнцыі з інш. групамі. Характарызуецца змяншэннем колькасці асобін у пэўным таксоне і падпарадкаваных сістэматычных груп, звужэннем яго арэала, паступова можа прывесці да вымірання дадзенай групы арганізмаў (напр., род хахуляў, сям. гінкгавых; рэптыліі, якія былі пашыраны ў мезазоі, цяпер іх значна менш і арэал абмежаваны). Тэрмін увёў рус. вучоны А.М.Северцаў (1925). Параўн. Біялагічны прагрэс.
т. 3, с. 172
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛА́ЙБА,
у беларусаў хадавое пласкадоннае судна з ветразем, завостранымі носам і кармой, без палубы і даху. Вядомы з 15 ст., напачатку — лёгкія ўстойлівыя лодкі. З цягам часу ўдасканалены і павялічаны ў памерах (даўж. 25—30 м, шыр. 4—5 м, грузападымальнасць 24—80 т). З сярэдзіны 19 ст. паступова выцяснялі інш. віды суднаў. Хадзілі на Л. па Зах. Дзвіне, Віліі і ў верхнім цячэнні Дняпра. Шырока выкарыстоўваліся да пач. 20 СТ.
Н.І.Буракоўская.
т. 9, с. 103
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
build2 [bɪld] v. (built)
1. будава́ць
2. ствара́ць;
build a career рабі́ць кар’е́ру;
build hopes пе́сціць надзе́і
build up [ˌbɪldˈʌp] phr. v.
1. забудо́ўваць (раён)
2. (паступо́ва) ствара́ць;
build up one’s character фармірава́ць хара́ктар
3. умацо́ўваць здаро́ўе
4. расці́, нараста́ць;
The pressure built up as he was off work for weeks. Напружанне расло, бо ён быў некалькі тыдняў без працы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
degree [dɪˈgri:] n.
1. гра́дус
2. ступе́нь; узро́вень;
in the highest degree у найвышэ́йшай ступе́ні;
to some degree у пэ́ўнай ступе́ні;
not in the slightest degree анічу́ць, ніко́лькі
3. ступе́нь;
take one’s degree атрыма́ць ступе́нь;
the degree of bachelor/master/doctor ступе́нь бакала́ўра/магі́стра/до́ктара
4. ling. ступе́нь;
degrees of comparison ступе́ні параўна́ння
♦
by degrees паступо́ва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
nibble [ˈnɪbl] v.
1. (at) паку́сваць; е́сці мале́нькімі кава́лачкамі; е́сці без апеты́ту;
For breakfast he would nibble at a piece of biscuit. Замест снедання ён толькі пагрызе кавалачак пячэння – і ўсё.
2. гры́зці; абгрыза́ць; адку́сваць; шчыпа́ць, скубці́(траву)
3. паступо́ва разбура́ць, падто́чваць
4. не адва́жвацца, не асме́львацца (на што-н.); хіста́цца, вага́цца;
nibble at an offer разду́мваць над прапано́вай
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
мо́хавы, ‑ая, ‑ае і махавы́ 2, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да моху; састаўной часткай якога з’яўляецца мох. Грыбны ўгар нядоўгі. Тыдзень-другі, ад сілы тры, і баравікі паступова пачынаюць знікаць. І толькі заўзятыя грыбнікі ўсё яшчэ працягваюць таптаць у барах мяккі мохавы дыван. Ігнаценка. Маладняк і махавое покрыва выгараць у яловым лесе гэтак жа, як і ў сасновым. Гавеман. // Які зарос мохам. Зялёнай кругловінай называўся невялічкі грудок на мохавым балоце, зарослы маладым дубняком і арэшнікам. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цямні́ць, цямню, цемніш, цемніць; незак.
1. што. Рабіць цёмным або цямнейшым. Вячэрні змрок неўзаметку прабіраўся ў куткі хаты, паступова цямніў сцены, столь. Лынькоў. // перан. Рабіць змрочным, хмурным. Але амаль кожны раз думкі [Хадоські] цямніў Яўхімаў цень, і ў чулы жаль яе ліўся горкі струмень, вёў у душу супярэчлівасць, незмірымасць. Мележ.
2. Разм. Гаварыць няясна, блытана; скажаць сэнс чаго‑н. Была я сіратой і раптам маю бацьку — партызанскага камандзіра.. Маці, якая столькі цямніла з маім нараджэннем, прызнала гэты факт. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цішэ́ць несов.
1. утиха́ть, станови́ться ти́ше, ти́хнуть;
гу́кі цішэ́лі — зву́ки утиха́ли (станови́лись ти́ше);
2. станови́ться ти́ше (ме́дленнее);
хада́ цішэ́е — похо́дка стано́вится ме́дленнее;
3. станови́ться ти́ше (споко́йнее);
дыха́нне цішэ́е — дыха́ние стано́вится ти́ше (споко́йнее);
4. станови́ться ти́ше (споко́йнее, смирне́е);
дзе́ці паступо́ва цішэ́лі — де́ти постепе́нно станови́лись ти́ше (споко́йнее, смирне́е)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)