це́ла, ‑а,
1. Матэрыя, рэчыва, што так ці інакш абмежавана ў прасторы; асобны прадмет у прасторы.
2. Арганізм чалавека або жывёлы ў яго знешніх, фізічных формах і праяўленнях.
3. Тулава, корпус чалавека, жывёлы, птушкі.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сячы́, сяку, сячэш, сячэ; сячом, сечаце, сякуць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фігу́ра, ‑ы,
1. Форма, абрысы чаго‑н.
2. Склад цела, знешнія абрысы, формы чалавека.
3. Чалавек (звычайна невядомы, незнаёмы ці кепска бачны).
4. Постаць чалавека або жывёлы ў скульптуры, жывапісе.
5. Комплекс рухаў пры выкананні чаго‑н. (танца, пры катанні на каньках і пад.).
6.
7. У геаметрыі — частка плоскасці, абмежаваная замкнутай лініяй, а таксама наогул сукупнасць размешчаных пэўным чынам пунктаў, ліній, паверхней і цел.
8. У шахматах — кароль, ферзь, ладдзя, слон і конь.
9. Старшая ігральная карта (туз, кароль, дама, валет).
10. Моўны зварот, стылістычны прыём, які надае мове асаблівую выразнасць.
11.
[Лац. figura — вобраз, форма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нос, ‑а;
1. Выступ паміж вачамі і ротам на твары чалавека або мордзе жывёлы, які з’яўляецца пачаткам дыхальных шляхоў і органам нюху.
2. Дзюба ў птушкі.
3. Пярэдняя частка судна, лодкі, самалёта і пад.
4. Аб выступаючай пярэдняй частцы якога‑н. прадмета.
5. Тое, што і насок (у 1 знач.).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адысці́, адыду, адыдзеш, адыдзе;
1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго‑, чаго‑н.
2.
3. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н.
4. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне.
5. Перайсці ва ўласнасць каго‑н. другога.
6. Закончыцца, мінуць.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сарва́ць 1, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
сарва́ць 2, ‑рве;
Вырваць, званітаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бі́цца, б’юся, б’ешся, б’ецца; б’ёмся, б’яцеся;
1. Біць адзін аднаго.
2. Весці бой; змагацца; ваяваць.
3. Ударацца, стукацца аб што‑н. або ў што‑н.
4. Калаціцца, кідацца.
5.
6.
7. Выцякаць імклівым струменем.
8. Прабівацца праз што‑н.
9. Раздзяляцца, дзяліцца.
10. Разбівацца (пра шкло, пасуду).
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
душа́, ‑ы;
1. Паняцце, якое выражала гістарычна зменлівыя погляды на псіхіку чалавека і жывёл (у дыялектычным матэрыялізме слова «душа» ужываецца толькі як сінонім паняцця «псіхіка»).
2. Сукупнасць характэрных рыс, уласцівых асобе; чалавек з тымі ці іншымі ўласцівасцямі.
3.
4.
5.
6. Тое, што і дух (у 2 знач.).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакі́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Адпраўляючыся куды‑н., не ўзяць з сабой.
2. Адпраўляючыся куды‑н., аддаць, перадаць каму‑н.
3. Прыберагчы, адкласці, схаваць для каго‑, чаго‑н., з якой‑н. мэтай.
4. Выйсці, пайсці адкуль‑н. (часова або назаўсёды).
5. Прымусіць або прапанаваць застацца дзе‑н., працягваць знаходзіцца ў якім‑н. месцы.
6. Захаваць у якім‑н. стане, не змяніць чыйго‑н. стану, становішча.
7. Прызначыць кім‑н., у якасці каго‑н.
8.
9.
10. Выклікаць што‑н. пасля сябе, паслужыць прычынай з’яўлення чаго‑н.
11. Не даць чаго‑н., пазбавіць чаго‑н.
12.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сысці́ся, сыдуся, сыдзешся, сыдзецца;
1. Ідучы з розных бакоў, сустрэцца, сутыкнуцца з кім‑н.
2. Прыйсці з розных бакоў у адно месца; сабрацца — пра ўсіх, многіх.
3. Сустрэцца для паядынку, спаборніцтва, бітвы.
4. Уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны; пасябраваць.
5.
6.
7.
8.
9.
10. Наблізіцца адзін да аднаго, даткнуцца, дакрануцца.
11. Прымкнуўшы шчыльна адно да аднаго, злучыцца.
12. Аказацца, сканцэнтравацца ў адным месцы.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)