Verbum

анлайнавы слоўнік

ГІПАПЛАЗІ́Я

(ад гіпа... + грэч. plasis утварэнне),

недаразвіццё тканкі, органа, часткі цела ці ўсяго арганізма; анамалія развіцця. У аснове гіпаплазіі, як і аплазіі, ляжыць прыроджаная адсутнасць органа ці часткі цела. Прычыны ўзнікнення гіпаплазіі: эндагенныя (анамаліі першаснай закладкі зародкавых клетак) і экзагенныя (прамянёвая энергія, траўмы, ціск на цяжарную матку, уздзеянні тэмпературы, алкаголю, наркотыкаў на арганізм маці, анамальны аб’ём і інш.) фактары, што неспрыяльна ўплываюць на фарміраванне і рост зародка і плода, а таксама хваробы, у т. л. інфекцыі (краснуха, грып, поліяміэліт і інш.), што перадаюцца ад маці плоду.

т. 5, с. 253

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДЖАПАРЫ́ДЗЕ Уча Малакіевіч

(17.8.1906, с. Гары Анскага р-на, Грузія — 1988),

грузінскі жывапісец і графік. Праф. (1944). Нар. мастак СССР (1963). Правадз. чл. АМ СССР (1958). Вучыўся ў Нар. маст. студыі М.Таідзе (1922—24) і Тбіліскай АМ (1924—25, 1928—31). Аўтар маст. палотнаў гіст. тэматыкі «Першамайская дэманстрацыя ў Тыфлісе ў 1901 годзе» (1939—41, Дзярж. прэмія СССР 1942), жанравых карцін «Сябры юнацтва» (1938), «Думкі маці» (1945), «Свята працы» (1970—75), партрэтаў У.Чхеідзе, Д.Гурамішвілі, Т.Шаўчэнкі і інш. Вядомы як ілюстратар.

т. 6, с. 87

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЗАХА́РАЎ Аляксандр Раманавіч

(н. 14.4.1925, в. Парылава Ужурскага р-на Краснаярскага краю, Расія),

бел. графік. Засл. дз. маст. Беларусі (1995). Скончыў Маскоўскі паліграф. ін-т (1962). Працуе ў тэхніцы лінагравюры, афорта і інш. Стрыманасцю і лаканізмам адметныя работы, прысвечаныя грамадз. і Вял. Айч. войнам («Народжанаму — мір», 1964, «Хвіліна маўчання», 1975, «Пераемнасць», 1977); рамант. лірычнасцю і ўзнёсласцю нар. тыпажу — «Бабіна лета» (1965), «Свеціць месяц» (1968), «Графічная саната» (1971), «Проба крылаў» (1981). Аўтар трыпціха «Балада пра маці» (1967), ліста «Маці чалавечая» (1969), карціны «Неперспектыўная вёска» (1996).

Г.А.Фатыхава.

т. 7, с. 9

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

нядба́льства, ‑а, н.

Тое, што і нядбайства. Маці папікала бацьку «нежыццёвасцю», нядбальствам, тратай грошай і часу на пустое. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пупаві́на, ‑ы, ж.

Шнурападобны орган, які злучае зародак чалавека або жывёлы з арганізмам маці.

•••

Адарваць з пупавінай гл. адарваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распаві́ць, ‑паўю, ‑паўеш, ‑паўе; зак., каго.

Вызваліць ад пялёнак. Маці скінула хустку. Распранула Сярожку. Паслаўшы .. коўдру, распавіла Лёніка. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Omnium malorum stultitia est mater

Глупства ‒ маці ўсіх няшчасцяў.

Глупость ‒ мать всех несчастий.

бел. Скажы дурному паклоны біць, ён лоб разаб’е. На камара ідзе з калом, а на ваўка з дубцом. Зарэзаў курыцу, што несла залатыя яйкі.

рус. Глупость не порок, а несчастье.

фр. Il prend le tison par où il brûle (Он берёт головешку там, где она горит).

англ. Little wit in the head makes much work for the feet (Недостаток ума даёт работу ногам).

нем. Was man nicht im Kopfe hat, muß man in Beinen haben (Чего нет в голове, должен иметь в ногах).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

нарадзі́ць сов. роди́ть;

яна́ ~дзі́ла дачку — она́ родила́ дочь;

◊ у чым ма́ці ~дзі́ла — в чём мать родила́;

гара́ ~дзі́ла мыш — погов. гора́ родила́ мышь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мадо́нна

(іт. madonna)

1) старадаўні зварот да жанчыны ў Італіі;

2) божая маці, Багародзіца ў католікаў і яе выява ў скульптуры і жывапісе;

3) перан. жанчына, якая ўяўляецца ўвасабленнем прыгажосці і нявіннасці.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ма́трыца

(ням. Matrize, ад лац. matrix, -icis = маці)

1) форма (штамп¹) для адліўкі друкарскіх літар, стэрэатыпаў, для штампоўкі розных вырабаў;

2) табліца матэматычных велічынь, размешчаных у выглядзе прамавугольнай схемы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)