уве́рх, прысл.

1. У вышыню, увысь; у напрамку да верхняй часткі чаго-н.

Полымя ўзвіваецца ў.

Сцежка вяла ў. на ўзгорак.

2. Унутраным бокам наверх ці ніжняй часткай прадмета ўгору.

Вывернуць кажух у. шэрсцю.

На беразе ляжала лодка ў. дном.

3. У напрамку да вытоку ракі, супраць цячэння.

У. па Дняпры.

◊

Уверх дном (разм.) — не так, як трэба (пра ход спраў, парушэнне звычайнага парадку).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

плашко́ўт

(гал. plaatschuit, ад plaat = плоскі + schuit = лодка)

пласкадоннае бяспалубнае несамаходнае судна для перавозкі грузаў унутры порта, для наводкі плывучых мастоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

скафагнаты́ты

(ад гр. skaphe = лодка)

пласцінкі на другой пары ніжніх нагасківіц у вышэйшых ракаў, рух якіх стварае цячэнне вады праз жабры.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

скафакефа́лія

(ад гр. skaphe = лодка + kephale = галава)

анамальная форма галавы — доўгі вузкі чэрап з выступаючым ілбом і патыліцай, падобны на лодку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

зы́бацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Гушкацца, то падымаючыся, то апускаючыся. Зыбацца на нагах. Дрыгва зыбаецца. □ Лодка зыбаецца на паверхні вады, і ад яе разыходзяцца ў бакі ледзь прыкметныя хвалі. Лупсякоў. Дошкі ўгіналіся, зыбаліся пад нагамі. Лынькоў.

2. Зал. да зыбаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уплы́сці і уплы́ць, уплыву, уплывеш, уплыве; уплывём, уплывяце; пр. уплыў, уплыла, ‑ло; заг. уплыві; зак.

1. Заплысці ўнутр. Лодка ўплыла ў бухту.

2. перан. Плаўна ўвайсці куды‑н. У пакой не ўвайшла, а як бы ўплыла, заняўшы палавіну яго, Сяргеева гаспадыня. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эска́драны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да эскадры; дзейнічае ў складзе эскадры. Эскадраныя судны. // Які праводзіцца, выконваецца эскадрай. Эскадраны манеўр. Эскадраная стральба.

2. Як састаўная частка назваў некаторых ваенных суднаў вялікага водазмяшчэння з шырокім раёнам плавання. Эскадраны мінаносец. Эскадраная падводная лодка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пантон ’пласкадоннае судна, якое служыць апорай для наплаўнога моста або для падтрымкі на вадзе якіх-н. збудаванняў’ (ТСБМ). Праз рус. понто́н ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 72) з франц. ponton < лац. pontiō, ‑onis ’лодка, мост на лодках’ (Праабражэнскі, 2, 104; Фасмер, 3, 335).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хачбо́т

(англ. hatch-boat, ад hatch = люк + boat = лодка)

невялікае паруснае грузавое судна з люкамі і палубай, якую пры патрэбе можна разбіраць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шала́нда

(фр. chaland, ад ар. śalandi)

1) невялікая баржа для пагрузкі і разгрузкі суднаў;

2) парусная пласкадонная рыбацкая лодка на Чорным моры.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)