уня́ць, уйму, уймеш, уйме; уймём, уймяце; пр. уняў, уняла, ‑ло; зак., каго-што.
Разм.
1. Угаварыць або прымусіць каго‑н. супакоіцца, перастаць хвалявацца, крычаць, плакаць і пад. — Аўдоцця... — хоча перапыніць яе крык сам Анішчык, але дзе табе ўняць бабу, калі яна захацела пакрычаць. Мурашка. Нейкі час цяжкавата было аднавіць парадак, уняць гаваркіх. Кавалёў.
2. Суняць, супакоіць (пачуцці, боль і пад.). Я не супакойваў жанчыну, — я ведаў, што боль матчынага сэрца нельга ўняць нічым. Сачанка. Хлопец не можа ўняць дрыжыкаў. Навуменка. Уласнаю персонай Вяртаўся ён з раёна І смагі аніяк не мог уняць. Вітка. // Спыніць (кроў, слёзы). Спярша .. [тэлефаніст] прыклаў два пальцы к параненаму месцу, каб уняць кроў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tryskać
tryska|ć
незак.
1. біць (з сілай); біць струменем; струменіць; пырскаць;
iskry ~ją — іскры сыплюцца;
krew tryskać z rany — кроў з раны б’е [струменем]; кроў струменіць;
2. перан. пыхаць; патыхаць;
~ć energią (zdrowiem) — пыхаць энергіяй (здароўем)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Сасу́д ’трубчасты орган у целе чалавека ці жывёлы, па якім цячэ кроў або лімфа; у раслін — трубка, па якой праходзяць вільгаць з растворанымі мінеральнымі салямі і іншымі рэчывамі’ (ТСБМ), сасу́д, сасу́да ’тс’ (Сл. ПЗБ). Ст.-бел. сосудъ, судъ ’чаша, судзіна’ (Альтбаўэр). Мажліва паўторнае запазычанне з рус. сосу́д (Крукоўскі, Уплыў, 56), дзе з *sъ + *sǫdъ; гл. суд 2 (Фасмер, 3, 728).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гармо́ны
(фр. hormone, ад гр. hormao = рухаю)
біялагічна актыўныя рэчывы, якія выдзяляюць у кроў залозы ўнутранай сакрэцыі; удзельнічаюць у рэгуляцыі функцый арганізма.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
артэ́рыя
(гр. arteria)
1) крывяносны сасуд, па якім кроў ад сэрца паступае ў розныя органы цела (напр. сонная а.);
2) перан. важны шлях зносін (транспартная а.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
блакі́тны голубо́й; лазу́рный, лазо́ревый, небе́сный;
◊ ~ная кроў — голуба́я кровь;
~нае па́ліва — голубо́е то́пливо;
б. экра́н — голубо́й экра́н;
б. ву́галь — голубо́й у́голь; б. аге́ньчык голубо́й огонёк
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
бурлі́ць несов.
1. прям., перен. бурли́ть;
б. вада́ — бурли́т вода́;
б. нато́ўп — бурли́т толпа́;
2. перен. (о полноте жизненных сил) игра́ть;
б. кроў — игра́ет кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
zatamować
зак.
1. спыніць; стрымаць;
zatamować krew — спыніць кроў (крывацёк);
zatamować oddech — стаіць дыханне;
2. запрудзіць; загаціць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
bluzgać
bluzga|ć
незак.
1. пырскаць;
krew bluzgać z rany — кроў свішча з раны;
2. разм. лаяцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
до́нар
(англ. donor, ад лац. donare = дарыць, ахвяраваць)
чалавек, у якога бяруць кроў для пералівання або які-н. орган для перасадкі раненаму, хвораму.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)