супако́іць, -ко́ю, -ко́іш, -ко́іць; -ко́ены; зак.
1. каго-што. Прывесці каго-, што-н. у стан спакою; прымусіць весці сябе ціха; утаймаваць.
С. вучняў.
С. сабаку.
С. душу маці.
2. што. Змякчыць, зрабіць менш інтэнсіўным, паменшыць.
С. зубны боль.
|| незак. супако́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. супако́йванне, -я, н. і супакае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Балігало́ў ’расліна’. Рус. болиголо́в, укр. болиголо́в. Параўн. чэш. bolehlav, харв. boleglav, baliglav. Прасл. boligolvъ, bolegolvъ — назва розных атрутных раслін (напр., Conium), якія выклікаюць боль галавы. Падрабязней гл. Махэк, Jména rostl., 169.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тырва́ць ‘цярпець’ (Бяльк.), ст.-бел. трвати ‘трываць, цярпліва пераносіць боль, пакуты’. Са ст.-польск. trwać, польск. trwać ‘быць у пэўным стане’, ‘чакаць’, ‘працягвацца’; хутчэй мясцовы варыянт з мэтатэзай ад трываць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wearisome [ˈwɪərɪsəm] adj. fml ну́дны, надаку́члівы; стамля́льны;
wearisome pain боль, які́ знясільвае;
long and wearisome journeys до́ўгія і ну́дныя падаро́жжы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зва́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Склока, сварка. На што ж на зямлі Сваркі і звадкі, боль і гора, Калі ўсе мы разам ляцім Да зор? Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаві́ць, злаўлю, здавіш, здавіць; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і здушыць. Адчуў Ігнась зноў.. боль у грудзях, а пасля цяжэй стала дыхаць, як бы хто здавіў яму горла. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пата-, -пат
(гр. pathos = боль, пакута)
першая або другая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь з болем, хваробай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Натрудзі́ць ’стаміць, давесці да хваравітасці’ (Сл. ПЗБ), ’патрывожыць, натаміць і без таго стомленыя ці хворыя часткі цела; прычыніць боль, муку таму, хто нямоглы, хваравіты’ (Нас., Гарэц.), ’навярэдзіць’ (Некр., ТС). Гл. труд, трудзі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паку́та ж. страда́ние ср., муче́ние ср., терза́ние ср., му́ка; мы́тарство ср., пы́тка;
боль ~ты — боль страда́ния;
душэ́ўныя ~ты — душе́вные страда́ния (муче́ния, терза́ния, му́ки);
гэ́та не рабо́та, а п. — э́то не рабо́та, а муче́ние (пы́тка);
◊ блука́нне па ~тах — хожде́ние по му́кам
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ванцак ’хвароба жывата’ (Сцяшк. МГ); ’падучая’ (Шат., Касп.); ’рэзь у жываце’ (БРС). Фанетычна пераробленае запазычанне з польскай мовы, на што ўказвае, у прыватнасці, наяўнасць насавога. Польск. wąsad і памылковае wąsacz ’боль у крыжы’ (адкуль беларускае ванцак ’хвароба жывата’). Брукнер (605) тлумачыць wąsad, як ’тое, што ўсаджана’ і параўноўвае з чэш. úsad ’боль у крыжы’, балг. усади ’хвароба скаціны’. Форма ванцак тлумачыцца перараскладаннем запазычанага слова на ванц‑ і ‑ак, на падставе чаго ўзніклі ванцяць ’абняславіць’ (гл.) і ванцаты ’нервовы, шалёны’ (гл.). Параўн. Вярэніч, БЛ, 11, 66.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)