АРША́НСКІ Эдуард Львовіч
(25.8.1899, г. Невель Пскоўскай вобл. — 6.7.1974),
бел. кінарэжысёр. Скончыў Дзярж. ін-т кінематаграфіі ў Маскве (1931). У 1931—41 рэжысёр кінастудыі «Савецкая Беларусь», дзе паставіў маст. фільмы «Баям насустрач» (1932), «Двойчы народжаны» (1934), «Новая Радзіма» (1935), «Салавей» (1937). З 1950 на Ленінградскай студыі кінахронікі.
т. 1, с. 539
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРША́НСКІ ІНСТРУМЕНТА́ЛЬНЫ ЗАВО́Д.
Уведзены ў дзеянне ў 1973—75 у Оршы як з-д па вытв-сці нармалізаванага інструменту для аўтам. ліній. З 1974 інструментальны з-д. Асн. прадукцыя (1995): металарэзны інструмент (разцы, зенкеры, раскруткі, метчыкі, свярдзёлкі, пілы), тавары шырокага ўжытку. Пры з-дзе ПТВ металістаў.
т. 1, с. 540
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГА́ВАНЬ
(галанд. haven),
прыбярэжная частка воднай прасторы (акіяна, мора, возера), натуральна або штучна ахаваная ад ветру, хваль, цячэнняў. Звычайна размяшчаецца ў бухтах. Гаванню наз. таксама частку акваторыі порта, дзе праводзяцца грузапасажырскія аперацыі. У залежнасці ад спецыялізацыі бываюць пасажырскія, вугальныя, нафтавыя, кабатажныя, ваенныя, рыбацкія, рамонтныя, зімовачныя і інш.
т. 4, с. 415
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДЫ́ЧНАЯ СТРАФА́,
від 10-радковай страфы. Ужывалася ў паэзіі 16—17 ст. у Францыі, потым у Германіі і Расіі, дзе ў 18 ст. была традыцыйнай для ўрачыстых одаў. Адычная страфа аб’ядноўвала 4- і 6-радкоўе па схеме АбАбВВгДДг, пісалася 4-стопным ямбам з пэўным чаргаваннем рыфмаў.
т. 1, с. 144
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛА́Т, ал-Лат,
Алілат, Лат, Ілат, у старажытнаарабскай міфалогіі багіня неба і дажджу. У пантэоне арабаў Сірыйскай пустыні Алат — жаночая паралель Алаха, яго жонка і маці багоў. У г. Таіф, дзе Алат шанавалася як багіня-апякунка, знаходзіліся яе свяцілішчы, храм і ідал (белы гранітны камень з упрыгожаннямі).
т. 1, с. 228
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Атэста́т лацінскага паходжання (attestatum) праз ням. Attestat і рус. аттеста́т, дзе слова фіксуецца з 1729 (Біржакава, Очерки, 344; Шанскі, 1, А, 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́тмык ’глыбокае месца ў рацэ, дзе раней быў млын’ (Яшк., слаўг.). Няясна. Магчыма, нейкае пераўтварэнне з вотмут, вотмыт, але канкрэтны шлях незразумелы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяшчува́ньня ’прараканне, прадказванне’ (Бяльк.). Назоўнік ад ітэратыўнага дзеяслова вяшчуваць, дзе у або толькі фанетычна, або пад уплывам слоў чуць, чуваць. Параўн. вяшчуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Еванге́лле з ц.-слав. мовы, дзе ѥвангелиѥ < грэч. εὐαγγέλιον ’добрая вестка’ (Фасмер, 2, 5). Форма евангелія (Яруш.) запазычана з польск. (польск. ewangelia).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кле́я ’кусты, дзе знаходзяцца дробныя пушыстыя звяркі пры ачапленні ў час палявання’ (Нас., Яшк.). Няясна.
◎ Клея́ ’ўклея’ (З нар. сл.). Гл. уклея.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)