Які з’явіўся куды‑н. без запрашэння; нечаканы, нежаданы. Хлопчык ведаў: стары не любіць, калі ў садзе з’яўляюцца няпрошаныя госці.Сіняўскі.Слухаючы камандзіраў, Бярозка хваляваўся, яго часам нават апаноўваў няпрошаны страх.Шахавец.«Вось і схадзілі ў кіно», — падумала жонка, выціраючы няпрошаныя слёзы.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Немаве́дама ’невядома’ (Сл. ПЗБ), німаве́дама ’тс’ (Янк. 1; бых., Янк. Мат.; Бяльк.). У Насовіча яшчэ як спалучэнне няма́ ве́дама, дзе ве́дама (вѣдомо) ’паведамленне’, да ве́даць. Той жа дзеяслоўны корань прадстаўлены ў німаве́д ’невядома’ (рэч., Карскі 2-3, 78), немове́дкі, немове́дзь ’тс’ (ТС), нымови́дь ’невядома, надта, неверагодна, страх, цуд’ (Клім.; кобр., Нар. лекс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́страх ’жах, запрашэнне; пудзіла’ (Байк. і Некр.; драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), ст.-бел.пострахъ (XVI ст.). Паводле меркавання Жураўскага, запазычанне са ст.-польск.postrach (Жураўскі, SOr, 10 (1), 40). Не выключаны самастойныя ўтварэнні ў асобных славянскіх мовах, параўн. чэш.postrach ’навальніца’, ’страшыдла’, славац.postrach ’пудзіла, страшыдла’, славен.postrašiti ’напужаць’. Да страх (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́дэль ’баязлівец, сарамлівей’ (ТС). Утворана ад пуд ’страх; палоханне’, пудзіць ’палохаць, страшыць’ (гл.); праблематычна збліжэнне з пудзель ’парода сабак з доўгай шэрсцю’, што праз рус.пу́дель з ням.Pudel, Pudelhund, літаральна ’сабака, які любіць пляскацца ў вадзе’, ад англ.puddle ’лужа, балота’ (Фасмер, 3, 401), у народнай мове невядомае, звычайна кундапь (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супэнду, спэнду ’з перапуду, з перапалоху’ (Кал.). Адаптаваны паланізм, параўн. польск.z pędu ’сходу, адразу’, дыял.spęd ’зручны выпадак, смеласць’, што да pęd ’рух, бег, імпэт’. Відаць, недакладнае тлумачэнне, хутчэй ’адразу, не марудзячы’: не ўспела супэнду дзяўчына бацьку адказ даць, на што, магчыма, паўплывала збліжэнне з генетычна тоесным пуд ’страх, перапалох’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fear1[fɪə]n.страх, бо́язь;
I couldn’t move for fear. Са страху я не мог паварушыцца;
be in fear (of) бая́цца
♦ No fear! BrE, infml Ні ў якім разе!
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Bánge
f - жу́да, бо́язь, страх
háben Sie kéine ~! — не бо́йцеся!
~ máchen gilt nicht! — (мяне́) не спужа́еш!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адо́лець (каго, што) сов.
1. (в борьбе) одоле́ть, оси́лить, победи́ть, спра́виться (с кем, чем);
а. во́рага — одоле́ть (оси́лить) врага́; спра́виться с враго́м;
2.перен. одоле́ть, оси́лить;
а. матэма́тыку — одоле́ть (оси́лить) матема́тику;
3.перен. превозмо́чь, оси́лить;
а. свой страх — превозмо́чь (оси́лить) свой страх;
4.перен. одоле́ть, овладе́ть (кем), охвати́ть;
мяне́ ~леў сон — меня́ одоле́л (охвати́л) сон
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
come over
а) апанава́ць, агарну́ць
A fear came over me — Мяне́ агарну́ў страх
б) ста́цца
What’s come over him? — Што зь ім ста́лася?
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
затэ́паць1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Пачаць тэпаць.
затэ́паць2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Зайсці куды‑н., апынуцца дзе‑н. Цяпер з яго нельга і вока спусціць: то ён [Вадзімка] не туды затэпае, то ў якую гразь ўлезе і гэтак вымурзаецца, што страх глядзець.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)