Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ślad, ~u
м.след;
wstępować w czyje ~y — ісці па чыіх слядах;
zatrzeć za sobą ~y перан. замесці за сабой сляды
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ступа́
1. Ледзь прыкметная сцяжынка (Слаўг.).
2. Месца паміж каляінамі на дарозе, дзе ступае запрэжаны конь (Слаўг.).
3.След ад нагі (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ле́жыва, ‑а, н.
1.След ляжаўшага па траве звера. [Даніла] толькі драмаў, як заяц на лежыве, ледзь што грукне — прахопліваўся.Асіпенка.//Разм. Пасцель, месца, дзе ляжыць ці спіць чалавек. Каб не кусалі камары, Ігнат накрыўся посцілкай і спаў у сваім лежыве.Капыловіч.
2.Разм. Тое, што і лежня (у 2 знач.). Ад лежыва спіну ломіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лы́жы, ‑аў; адз. лыжа, ‑ы, ж.
Плоскія драўляныя загнутыя спераду палазы, якія прымацоўваюць да абутку для перамяшчэння па снезе. Хадзіць на лыжах. □ Мы змораныя ля сасны Зрабілі б свой прывал, Дзе лыжаў след, як дзве струны, Пралез праз перавал.Танк.// Узлётна-пасадачныя палазы самалёта, якія ўстанаўліваюцца замест колаў у зімні час.
•••
Навастрыць лыжыгл. навастрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расі́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Пакрыты вялікай расой. Расістая трава. □ След бліскучы, слуп агністы, Лёг ад месяца ў вадзе. Дол вільготны і расісты...Колас.Па расістай сцяжынцы Мікітка спяшаецца да возера.П. Ткачоў.
2. Які суправаджаецца вялікімі росамі. А вясна зелянее лугамі У расістае ранне, І смяюцца русалак вачамі Зоры ночкаю ў шэрым тумане.Тарас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІРДЫМА́Н,
старажытнае княства на тэр.Албаніі Каўказскай, паміж рэкамі Аракс і Кура ў 4—8 ст. Спрыяльнае геагр. становішча на месцы перасячэння гандл. шляхоў адыгрывала важную ролю ў развіцці Гірдымана. У 5—6 ст. Гірдыман залежаў ад Сасанідаў. У канцы 6 — пач. 7 ст. пры кіраўніках з дынастыі Мехранідаў адбылося ўзвышэнне Гірдымана: пабудавана крэпасць Гірдыман, якая стала сталіцай княства, потым далучаны г. Барда і туды перанесена сталіца. Значны след у гісторыі Гірдымана пакінуў кн. Джаваншыр (638—670). Яго нашчадкі насілі тытул араншахаў. У пач. 8 ст. Гідыман заваяваны араб. халіфатам.
1.на каго-што. Напасці з мэтай захопу, грабяжу, забойства і пад.
Разбойнікі ўспалі на падарожнага.
2.на каго (што). Накінуцца на каго-н. з лаянкай, папрокамі.
У. на неслуха.
3.каго-што. Выпадкова трапіць, набрысці на каго-, што-н.
У. на след.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), на каго (што). Нечакана авалодаць кім-н., ахапіць каго-н. (пра якое-н. пачуццё).
На яго ўспала лень.
◊
Успасці на думкукаму (разм.) — прыйсці, з’явіцца ў думках.
Позна мне гэта ўспала на думку.
|| незак.успада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валачы́цца, ‑лачуся, ‑лочышся, ‑лочыцца; незак.
1. Цягнуцца па зямлі, падлозе і пад. За трактарамі валачыліся прывязаныя да іх счэпы з плугоў, баран, культыватараў, сеялак.Хадкевіч.Крывая тонкая шабля паручніка валачылася па зямлі.Скрыган.// Хадзіць услед за кім‑н. Я быў на сёмым небе і пачаў валачыцца за ім след у след, як абнаджаны шчанюк.Лужанін.
2.Разм. Вандраваць, блукаць; бадзяцца. Курачка валачыўся па вёсках і хутарах пад выглядам шаўца.Чарнышэвіч.[Мікола:] — Валачыцца тут [Капейка] хутка год. А хто, адкуль — так і не дойдзеш да ладу.Брыль.[Бацька:] — Дзе ты ноч у ноч валочышся?Навуменка.
3.закім. Разм.пагард. Заляцацца. А што за.. [Варай] валочыцца і пры кожнай сустрэчы чэпіцца да яе гэты белабрысы брыгадзір Даніла Анішчык, Вара і не вінавата.Дуброўскі.
4.Зал.да валачыць (у 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́тап Конскі след на дарозе, дзе ступае конь, запрэжаны ў воз (Слаўг.), на засеяным полі (Краснап.Бяльк.). Тое ж тор, топ, следаві́шча (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)