цэйс

(ням. K. Zeiss = прозвішча ням. оптыка-механіка 19 ст.)

аптычны прыбор фірмы «Цэйс» (звычайна пра бінокль).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

аруэлі́зм

(англ. orwellizm, ад D. Orwell = прозвішча англійскага пісьменніка, аўтара рамана-утопіі «1984»)

маніпуляцыя фактамі або іх скажэнне, падача праўды ў ілжывым святле ў мэтах прапаганды (тэрмін выкарыстоўваецца ў адносінах да грамадства, якое цалкам кантралюецца ўладамі).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

name​1 [neɪm] n.

1. імя́; про́звішча;

Christian/first/given name імя́;

family/last name про́звішча;

maiden name про́звішча да заму́жжа;

married name про́звішча пасля́ заму́жжа;

a man by the name of Jack Smith fml чалаве́к па і́мені Джэк Сміт;

middle name друго́е імя́ (напр., Ann у спалучэнні Mary Ann Smith); таксама перан. infml характэ́рная ры́са;

Generosity is his middle name. Ён – увасабленне шчодрасці;

stage name псеўдані́м акцёра, сцэні́чнае про́звішча/імя́;

proper name ling. імя́ ўла́снае;

personal proper name ling. імя́ ўла́снае асабо́вае;

know smb. by name ве́даць каго́-н. па і́мені/про́звішчы; таксама перан. ве́даць каго́-н. (то́лькі) па чу́тках;

What’s your name? Як цябе завуць?

2. найме́нне, на́зва;

a brand name брэнд, фабры́чная ма́рка, на́зва вядо́май ма́ркі/вядо́мага вы́рабу;

a trade name на́зва фі́рмы; фі́рменная на́зва, гандлёвая на́зва тава́ру;

What is the name of this plant? Як называецца гэта расліна?

3. звыч. pl. infml ла́янка

4. рэпута́цыя, сла́ва, імя́;

a bad name дрэ́нная рэпута́цыя/сла́ва;

This school has a good name. У гэтай школы добрая рэпутацыя;

He made his name as an eminent writer. Ён здабыў сабе імя выдатнага пісьменніка.

5. вялі́кі чалаве́к, выда́тная асо́ба;

a big name гу́чнае імя́, вядо́мая/знакамі́тая/славу́тая асо́ба, выда́тны/выбі́тны чалаве́к, чалаве́к з і́мем, перан. велічыня́

♦

the name of the game infml су́тнасць (спра́вы), гало́ўнае;

in the name of smb./smth. у/ад імя́ каго́-н./чаго́-н.;

in all but name факты́чна, па су́тнасці, неафіцы́йна, дэ-фа́кта;

in name only (то́лькі) наміна́льна;

call smb. names свары́цца на каго́-н., ла́яць каго́-н.; абзыва́ць каго́-н.;

take the Lord’s name/the name of God in vain вымаўля́ць імя́ Го́спада/Бо́га ма́рна/дарэ́мна, клясці́ся (і́мем Бо́га), бажы́цца;

have smth. to one’s name вало́даць чым-н., мець што-н. ва ўла́снасці;

He doesn’t have a penny to his name. У яго ні капейкі за душой;

take smb.’s name in vain за во́чы гавары́ць пра каго́-н. непачці́ва; беспадста́ўна спасыла́цца на каго-н., спекулява́ць чыі́м-н. і́мем/аўтарытэ́там

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

запыні́цца, ‑пынюся, ‑пынішся, ‑пыніцца; зак.

Разм.

1. Замарудзіць або спыніць свой рух, ход; прыпыніцца. Ля ўваходу Мікола запыніўся на момант, каб перавесці дыханне, затым, не пастукаўшы ў дзверы, з сілай ірвануў іх на сябе. Сіняўскі. Зімовыя надвячоркам ля хаты старасты запыніліся двое. Навуменка.

2. Запнуцца, абарваць або замарудзіць гаворку. Чамусьці перад тым, як вычытаць Галіна прозвішча, дырэктар запыніўся, быццам у яго не хапіла духу. Сабаленка.

3. на кім-чым. Затрымацца, сканцэнтравацца на кім‑, чым‑н. (пра вочы, позірк, думкі і пад.). Дапытлівыя шэрыя вочкі селяніна на момант запыніліся на Лабановічу. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шляхе́тнасць, ‑і, ж.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі — прыналежнасць да дваранскага саслоўя. [Маслянка:] — Пан працуе толькі ў белых пальчатках. Брудныя справы пану не па густу. Шляхетнасць не дазваляе, арыстакратычнасць паходжання... Машара.

2. Уст. Уласцівасць і якасць шляхетнага (у 2 знач.). Да шляхты Саўка не меў дачынення, ён нават не быў католікам, і Шляхцюк было не прозвішча, а мянушка за яго схільнасць да шляхетнасці, да вонкавай фанабэрыі дома і на людзях. Хадкевіч. // Выхаванасць, уменне трымаць сябе ў людзях. Садзяцца госці, ды не зразу, За стол не лезуць для паказу, Бо так шляхетнасць вымагае. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бадэлеі́т

(ад англ. Y. Baddeley = прозвішча англ. мінералога + -літ)

мінерал, двухвокіс цырконію, які з’яўляецца крыніцай для атрымання цырконію.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

більгарцыёз

(ад ням. T. Bilharz = прозвішча ням. урача 19 ст.)

захворванне мачавых шляхоў і кішэчніка, выкліканае глістамі трэматодамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ва́тман

(англ. J. Whatman = прозвішча ўладальніка англ. папяровай фабрыкі 18 ст.)

вышэйшы гатунак паперы для чарчэння і малявання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ве́нзель

(польск. węzeł = вузел)

узор, утвораны зграбна пераплеценымі пачатковымі літарамі ўласных імён (імя і прозвішча або двух імён).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

вінчэ́стэр

(англ. O. Winchester = прозвішча амерыканца, які сканструяваў ружжо ў 1865 г.)

тып паляўнічай стрэльбы; разнавіднасць старадаўняга карабіна.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)