нядба́льства, ‑а, н.
Тое, што і нядбайства. Маці папікала бацьку «нежыццёвасцю», нядбальствам, тратай грошай і часу на пустое. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пупаві́на, ‑ы, ж.
Шнурападобны орган, які злучае зародак чалавека або жывёлы з арганізмам маці.
•••
Адарваць з пупавінай гл. адарваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаві́ць, ‑паўю, ‑паўеш, ‑паўе; зак., каго.
Вызваліць ад пялёнак. Маці скінула хустку. Распранула Сярожку. Паслаўшы .. коўдру, распавіла Лёніка. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АВАНАВІ́ЛАНА,
у міфалогіі індзейцаў Паўн. Амерыкі бог — стваральнік і першапрычына ўсяго існага. З часцінкі свайго цела ён стварыў светы-блізняты: маці-зямлю і бацьку-неба, ад якіх узнікла ўсё наступнае жыццё.
т. 1, с. 58
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Omnium malorum stultitia est mater
Глупства ‒ маці ўсіх няшчасцяў.
Глупость ‒ мать всех несчастий.
бел. Скажы дурному паклоны біць, ён лоб разаб’е. На камара ідзе з калом, а на ваўка з дубцом. Зарэзаў курыцу, што несла залатыя яйкі.
рус. Глупость не порок, а несчастье.
фр. Il prend le tison par où il brûle (Он берёт головешку там, где она горит).
англ. Little wit in the head makes much work for the feet (Недостаток ума даёт работу ногам).
нем. Was man nicht im Kopfe hat, muß man in Beinen haben (Чего нет в голове, должен иметь в ногах).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
нарадзі́ць сов. роди́ть;
яна́ ~дзі́ла дачку — она́ родила́ дочь;
◊ у чым ма́ці ~дзі́ла — в чём мать родила́;
гара́ ~дзі́ла мыш — погов. гора́ родила́ мышь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ВЕНЕ́РА,
у старажытнарымскай міфалогіі першапачаткова багіня вясны і садоў, пазней яе атаясамлівалі з грэч. багіняй Афрадытай і шанавалі як багіню кахання і прыгажосці. Дачка Юпітэра і акіяніды Дыёны. Лічылася маці Энея — прамаці і апякункай рымлян. У 295 да н.э. ў Рыме ўстаноўлены дзярж. культ. Венеры. У 215 да н.э. рымляне прысвяцілі храм Венеры Эрыцынскай, Цэзар — храм Венеры-Маці, як прамаці роду Юліяў. Да міфа аб Венеры звярталіся скульптары і мастакі (А.Маёль, А.Рэнуар, С.Батычэлі, Л.Кранах Старэйшы, Джарджоне, Тыцыян), пісьменнікі (Г.Сакс, У.Шэкспір) і інш.
Л.М.Драбовіч.
т. 4, с. 79
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мадо́нна
(іт. madonna)
1) старадаўні зварот да жанчыны ў Італіі;
2) божая маці, Багародзіца ў католікаў і яе выява ў скульптуры і жывапісе;
3) перан. жанчына, якая ўяўляецца ўвасабленнем прыгажосці і нявіннасці.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
устрыво́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Прыйсці ў стан трывогі; усхвалявацца. Людзі ўстрывожыліся, пачалі прыслухоўвацца, але ніякай небяспекі не было відаць. Маўр. Маці, убачыўшы Васіля дома, устрывожылася — ці не здарылася што на ферме. Гаўрылкін. Неяк падвечар на лузе з’явілася маці. Дзед аж устрывожыўся: чаго гэта яна па такой далі сюды прыйшла? Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бадлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае звычку бадацца. Помню, быццам цяпер бачу, як маці доіць у хляве нашу бадлівую Красулю. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)