Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мач ’драўляны сахор у выглядзе завостранай вузкай лапаткі з жалезным наканечнікам або без яго’ (Выг. дыс., ТС; мазыр., З нар. сл.; петрык., Шатал.; воран., Сцяшк. Сл.), укр.жытом., ровен.мач, меч ’жалезныя сахары’, ’граблі’, рус. (Сярэдняя Азія) амач ’начынне для капання’. Паводле Выгоннай (БЛ, 8, 56–57), лексема ўзыходзіць да прасл.metati, mesti ’накідваць’ у форме ітэратыва matati, што ўзыходзіць да і.-е.*mat‑ ’кідаць, разбіваць’, параўн. ст.-інд.matyá‑ ’барана’, лац.mateola ’малаток’, ст.-в.-ням.medela ’плуг’. Параўн. таксама матыка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dart
[dɑ:rt]1.
n.
1) дзі́дка, дро́цік -а m.
2) рапто́ўны імклі́вы рух
3) джа́ла n.
4) вы́тачка f. (у суке́нцы)
5) во́стры по́зірк, сло́вы
2.
v.
1) імча́цца (страло́ю), шмыгану́ць, шмы́гнуць
2) кіда́ць стрэ́лы (дзі́ды)
3) рабі́ць вы́тачкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
project
1.[ˈprɑ:dʒekt]
n.
1) заду́мка f., прае́кт -у m., схэ́ма f.; плян -у m.
2) прадпрые́мства n.; пачына́ньне n.
2.[prəˈdʒekt]
v.t.
1) праектава́ць, плянава́ць
2) вытырка́цца, выступа́ць
3) выкіда́ць, выпушча́ць (снара́д)
4) кі́даць сьвятло́, цень
5) дэманстрава́ць кінафі́льм
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ballot
[ˈbælət]1.
n.
1) бюлетэ́нь для галасава́ньня
2) агу́льны лік адда́дзеных галасо́ў
3) (тае́мнае) галасава́ньне
2.
v.i.
1) галасава́ць (тае́мна)
to ballot for — выбіра́ць тае́мным галасава́ньнем
2) кі́даць жэ́рабя
3.
v.t.
выбіра́ць кі́даньнем жэ́рабя
•
- be on the ballot
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
glance
[glæns]1.
n.
1) бе́глы по́зірк; по́гляд -у m.
2) бліск -у m., блі́сканьне, зіхаце́ньне n.
2.
v.i.
1) пазіра́ць; загляда́ць
2) блі́скаць, зіхаце́ць
3) адбіва́цца (пра гук, про́мень)
3.
v.t.
1) кі́даць бе́глы по́зірк
2) уба́чыць мімахо́дзь
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВО́ДНАЕ ПО́ЛА,
ватэрпола, камандная спартыўная гульня з мячом у басейне; адзін з водных відаў спорту. Гуляюць 2 каманды па 7 чал. на воднай пляцоўцы 30 х 20 м (глыб. не менш за 1,8 м). Пасярэдзіне больш кароткіх бакоў пляцоўкі ўстаноўлены вароты шыр. 3 м, выш. 0,9 м. Гульня доўжыцца 4 перыяды па 5 мін кожны (улічваецца чысты час). Мэта гульні: перадаючы мяч партнёрам, кожная з каманд імкнецца закінуць яго ў вароты саперніка. Стыль плавання адвольны, мяч можна весці і кідаць адной рукой (дзвюма рукамі гуляе толькі варатар). Парушэнне правіл караецца перадачай мяча праціўніку ці (за грубую гульню) выдаленнем парушальніка на 45 с або да прапушчанага гола.
Узнікла воднае пола ў Вялікабрытаніі ў 2-й пал. 19 ст. Да пач. 20 ст. стала развівацца і ў інш. краінах. У праграме Алімпійскіх гульняў з 1900. Праводзяцца чэмпіянаты Еўропы (з 1926), свету (з 1973). З 1926 дзейнічае К-т воднага пола пры Міжнар. аматарскай федэрацыі плавання (ФІНА). На Беларусі развіваецца з 2-й пал. 1940-х г. Чэмпіянаты краіны з 1949.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вы́кідаць (БРС, Шат., Касп., Яруш., Бяльк.), вы́кідацца ’стараннай працай, руплівасцю выйсці з цяжкага становішча’; ’вырасці ў беднасці’; ’акрыяць’ (Янк. III); ’вырасці, выхавацца’; ’перанесці, перажыць пэўны час’ (Шат.), законч. трыванне выкінуцца ’нечакана з’явіцца’ (КЭС, лаг.). Гл. кідаць. Значэнне ’акрыяць’ або калька з літ., параўн. pasitaisýti ’акрыяць, паправіцца’ і taisýti ’выкідваць (штукі)’, або вынік незалежнага развіцця семантыкі дзеясловаў з прыстаўкай вы‑ і са значэннем руху знутры, якія вельмі часта набываюць пераносныя значэнні ’выйсці з цяжкага становішча, пазбавіцца ад бяды’; ’вырасці (у беднасці)’ і г. д.; параўн. выкачацца, выкруціцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́рыць ’гнаць’: сонца шчэ вісока, а ён ужо авечкі пурыць дадому (дзярж., Нар. сл.), пурыць ’гнаць хутка’ (Шат.), рус.дыял.пу́рить ’кідаць, закідваць, скідваць; мачыцца’, серб.-харв.пу́рити ’пячы, смажыць; дуць’, чэш.puřiti se ’надувацца’ і пад. Да прасл.*puriti ’пячы, грэць’, што генетычна звязана з аднойз індаеўрапейцах назваў агню, звычайна захаванай у славян у доўгай ступені *руг‑ (гл. пырнік2 і пад.), выступае таксама ў прыставачных утварэннях тыпу рус.дыял.опу́риться ’надарвацца; стаміцца, перанапрэгчыся’ і пад., гл. Трубачоў, Зб. памяці Талстога, 1, 309.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шпурля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.
Разм.
1. і чым. З сілай кідаць што‑н. [Бацька] заўзята маўчыць і шпурляе наверх вялікія чорныя цагліны торфу, а я адношу іх і складаю адну пры адной.Брыль.[Федзя:] — Няпраўда! Вы [хлопцы] усе шпурлялі ў звон каменнямі... таму іх так многа тут!Ваданосаў.Зіма снягоў шпурляла жмені, Сумёты белыя мяла, Але крынічныя струмені Скаваць ільдамі не змагла.Ляпёшкін./убезас.ужыв.Па твары хлёпала мокрым цветам, гэта шпурляла з-пад колаў раскіслым снегам і глінай.Пташнікаў.// Ставіць, класці, кідаць што‑н. неахайна, абы як. Да таго ж прыемна было [Юрку] слухаць, не запісваючы, з незалежным выглядам шпурляць дома падручнікі на падаконнік, рабіць усё, як табе хочацца...Карпаў.//часцейбезас. Моцна качаць, трэсці, тузаць і пад., прымушаючы каго‑, што‑н. рабіць рэзкія, бязладныя рухі. Вось толькі тады, калі разгуляецца вецер над зялёнаю шчэццю лясоў, над круглымі купамі-шапкамі кучаравай лазы, пад бародаўкамі-купінамі жорсткай асакі, тады яна [Прыпяць] няветла пахмурнее, задрыжыць, затрасецца тысячамі хваль і сярдзіта шпурляе чаўны і чайкі-душагубкі.Колас.Дарога была гразкая, уся ў калдобінах, і матацыкл то рэзка падкідвала ўгору, то шпурляла ўбакі, то гойдала і калыхала, як човен на хвалях.Краўчанка.
2. Раскідваць што‑н. у розныя бакі. А Базыль бушаваў. Хадзіў па хаце, шпурляў нагамі табурэткі, зламаў вілачнік ля печы.Курто./убезас.ужыв.Часам з вогнішчаў сыпала снапы іскраў, шпурляла навокал галавешкі.Мележ.
3.перан. Выдаткоўваць без карысці; марна траціць што‑н. Шпурляць грошы на вецер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)