касмі́чны ksmisch; Raum-; Wltraum-;

касмі́чны рэйс Wltraumflug m -(e)s, -flüge, Rumflug m;

касмі́чны карабе́ль Rumschiff n -(e)s, -e;

касмі́чны палёт з чалаве́кам на бо́рце карабля́ bemnnte Rumfahrt;

касмі́чныя про́мні ksmische Strhlung, Höhenstrahlen pl;

касмі́чны пыл ksmischer Staub;

касмі́чныая медыцы́на Rumfahrtmedizin f -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ліне́йны

1. Lni¦en-, Liner-, liner;

ліне́йная ме́ра Längenmaß n -es, -e;

ліне́йнае ўраўне́нне матэм linere Glichung;

2. вайск:

ліне́йны карабе́ль Kmpfschiff n -(e)s, -e;

3.:

ліне́йная слу́жба Lni¦endienst m -(e)s, -e;

4. у знач наз м вайск Lni¦enposten m -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ГРЫ́САМ

(Grissom) Вірджыл (3.4.1926, г. Мітчэл, штат Індыяна, ЗША — 27.1.1967),

касманаўт ЗША. Скончыў ун-т у г. Лафеет (штат Індыяна, 1950), Тэхнал. ін-т ВПС (1955), школу лётчыкаў-выпрабавальнікаў (1956). З 1959 у групе касманаўтаў НАСА. 21.7.1961 здзейсніў субарбітальны палёт на касм. караблі «Меркурый», 23.3.1965 з Дж.Янгам — палёт на касм. караблі «Джэміні-3» (як камандзір), у час якога ўпершыню касм. карабель пераведзены з адной арбіты на другую. Загінуў з Э.Уайтам і Р.Чафі пры наземных выпрабаваннях першага касм. карабля «Апалон». У космасе правёў 5,14 гадз. 2 залатыя медалі НАСА «За выдатныя заслугі». Імем Грысама названы кратэр на Месяцы.

т. 5, с. 485

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

заце́рці, ‑тру, ‑траш, ‑трэ; ‑тром, ‑траце; пр. зацёр, ‑цёрла; зак., каго-што.

1. Тручы, зрабіць што‑н. нябачным, невыразным; сцерці. Зацерці надпіс на сцяне. // Разм. Выцерці (брудны след, лужыну і пад.). Вакол чыгуна і пад нагамі хлопца стаяла такая лужына, што мо з паўгадзіны трэба было б старой гнуцца, каб зацерці яе. Кулакоўскі.

2. Сціснуць, пазбавіць магчымасці свабодна рухацца. Ільды зацёрлі карабель. Зацерці ў натоўпе. // перан. Разм. Перашкодзіць каму‑н. праявіць сябе, не даць ходу. [Даніла] вучыцца завочна ў тэхнікуме, быў брыгадзірам. Гэта яго Свідрань зацёр за пярэчанні. Дуброўскі.

3. Прыгатаваць што‑н. заціраннем. Зацерці муку. Зацерці талакно.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зняме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

1. Страціць магчымасць гаварыць (ад здзіўлення, страху, нечаканай радасці і пад.). Пятрок і Грышка знямелі ад страху, стаіліся каля печы і пазіралі на бацькоў перапалоханымі вочкамі. Колас. Ад гэтых слоў Звераў, здавалася, знямеў, ён не мог прамовіць ні слова. Алешка.

2. Страціць адчувальнасць, гібкасць; здранцвець. У Паўла і Віці ад хвалявання знямелі ногі: недзе тут павінен быць карабель, які панясе іх у космас. Шыцік.

3. перан. Сціхнуць, змоўкнуць, застыць у маўчанні. Нясцерпны боль пранізаў горла, коратка бліснула хмарнае неба, і ўсё назаўжды знямела. Быкаў. Плюхнула, нібы камень з разгону, ёмкая рыбіна. І зноў усё сціхла, змоўкла, знямела. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

board2 [bɔ:d] v.

1. садзі́цца на карабе́ль/у самалёт/у цягні́к;

Flight 1255 for Paris is now boarding. Адбываецца пасадка на рэйс 1255 на Парыж.

2. (at/with) жыць і сталава́цца (у чыім-н. доме/у каго-н.)

board up [ˌbɔ:dˈʌp] phr. v. забіва́ць до́шкамі (дзверы, вокны і да т.п.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

last1 [lɑ:st] n. the lаst : be the last to do smth. зрабі́ць што-н. апо́шнім, пасля́ і́ншых;

The cаptain was the last to leave the ship. Капітан пакінуў карабель апошнім.

at (long) last нарэ́шце; урэ́шце; нарэ́шце-такі́;

lаst but one BrE перадапо́шні;

to/till the last да канца́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ГАЛЬША́НСКАЕ КНЯ́СТВА,

феадальная вотчына князёў Гальшанскіх у канцы 13 — сярэдзіне 16 ст. Цэнтр — Гальшаны. Займала першапачаткова тэр. міжрэчча Віліі і Нёмана, у 15 ст. распасціралася з Пн на Пд ад Вількаміра (цяпер г. Укмерге, Літва) і Паставаў да Глуска і Турава, з У на З ад Мінска да Мастоў. Упершыню ўпамінаецца ў крыніцах каля 1280, калі Гольша «замак сталічны княства свайго заснаваў на рэчцы Карабель». Князі Гальшанскія доўгі час займалі высокія пасады ў ВКЛ, у 1440 і 1492 у Гальшанах адбыліся нарады для выбараў кандыдатаў на велікакняжацкі прастол. У сярэдзіне 16 ст. большасць радавых уладанняў Гальшанскіх перайшла да Сапегаў.

Э.С.Корзун.

т. 5, с. 5

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

парату́нак м

1. (дапамога ў бядзе) Rttung f -, -en;

карабе́ль прынёс парату́нак das Schiff hat Rttung gebrcht;

2. (выйсце з цяжкога становішча) usweg m -(e)s, -e;

у рэ́шце рэшт я знайшо́ў парату́нак з ця́жкага стано́вішча ndlich hbe ich inen usweg aus der schwerigen Lge gefnden

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кла́сціся, кладу́ся, кладзе́шся, кладзе́цца; кладзёмся, кладзяце́ся, кладу́цца; кла́ўся, кла́лася; кладзі́ся; незак.

1. Прымаць ляжачае становішча.

К. на ложак.

2. Укладвацца, размяшчацца для сну, адпачынку.

К. адпачыць.

3. Адпраўляцца на лячэнне.

К. ў шпіталь.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрываць, засцілаць сабою што-н., распаўсюджваючыся па паверхні.

Туман клаўся ў нізіне.

Снег кладзецца на палі.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Браць які-н. напрамак (пра самалёт, карабель).

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Добра падавацца кладцы.

Цэгла добра кладзецца ў сцяну.

7. перан. Свабодна, лёгка выкладацца, выказвацца (пра думкі, словы і пад.).

Фразы лёгка кладуцца на паперу.

8. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., на каго-што. Станавіцца чыім-н. доўгам, абавязкам, заняткам і пад.

Цяпер усе клопаты па гаспадарцы кладуцца на матчыны плечы.

|| зак. пакла́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -кладзе́цца (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)