веда́нта
(санскр. vādānta = канец, завяршэнне Ведаў)
1) рэлігійна-філасофскае вучэнне ў Індыі, якое прапаведуе яднанне чалавечай душы з бажаством;
2) старажытнаіндыйскія філасофска-містычныя трактаты, якія змяшчаліся ў канцы Ведаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
сацыялі́зм, ‑а, м.
1. Першая фаза камуністычнай фармацыі — грамадскі лад, які ў выніку пралетарскай рэвалюцыі прыходзіць на змену капіталізму і характарызуецца грамадскай уласнасцю на сродкі вытворчасці, адсутнасцю эксплуатацыі чалавека чалавекам, палітычнай уладай працоўных мас пры кіруючай ролі рабочага класа на чале з марксісцка-ленінскай партыяй. Утварэнне і росквіт брацкага саюза савецкіх народаў служыць самым пераканаўчым доказам таго, што толькі сацыялізм адкрывае адзіна правільны шлях да пераадолення варожасці і недавер’я паміж нацыямі, да ўвасаблення ў рэальным жыцці гуманістычнага прынцыпу людзей працы: чалавек чалавеку, народ народу — друг, таварыш і брат. Машэраў.
2. Вучэнне аб пабудове сацыялістычнага грамадства. Навуковы сацыялізм.
3. Назва розных дробнабуржуазных і буржуазных вучэнняў аб рэформе капіталістычнага грамадства на аснове ўраўняльнасці або згладжвання антаганістычных супярэчнасцей. Народніцкі сацыялізм. Хрысціянскі сацыялізм.
•••
Развіты сацыялізм — заканамерная ступень сацыяльна-эканамічнай сталасці сацыялістычнага ладу, калі завяршаецца перабудова ўсёй сукупнасці грамадскіх адносін на ўнутрана ўласцівых сацыялізму калектывісцкіх пачатках.
Сусветная сістэма сацыялізма гл. сістэма.
Утапічны сацыялізм — дамарксаўскае вучэнне аб сацыялістычнай перабудове грамадства, якое выходзіла не з аб’ектыўных законаў развіцця, а з абстрактных уяўленняў аб ідэальнай будове грамадства.
[Ад лац. socialis — грамадскі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мані́зм
(фр. monisme, ад гр. monos = адзін, адзіны)
філасофскае вучэнне, якое лічыць асновай быцця адзін пачатак — матэрыю або дух (параўн. дуалізм, плюралізм 1).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Léhre
f -, -n
1) вучэ́нне, тэо́рыя, дактры́на
2) навуча́нне, вучо́ба
j-n in die ~ gében* — адда́ць каго́-н. у вучэ́нне [навуча́нне]
bei j-m in der ~ sein — быць у навуча́нні ў каго́-н.
3) перан. уро́к, навуча́нне
j-m éine ~ ertéilen — правучы́ць каго́-н.
das soll dir éine ~ sein! — гэ́та табе́ наву́ка!
~n aus etw. (D) zíehen* — атрыма́ць уро́к з чаго́-н.
4) гл. Lehr
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
э́тыка
(лац. ethica, ад гр. ethikos = звязаны са звычаямі)
1) вучэнне аб маралі як адна з форм ідэалогіі;
2) нормы паводзін чалавека ў грамадстве, мараль пэўнай грамадскай або прафесійнай групы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кле́тка ж
1. Käfíg m -s, -e; Vógelkäfíg m, Báuer n, m -s, - (для птушак);
2. (на паперы, матэрыі) Kästchen n -s, -;
у кле́тку karíert;
3. біял Zélle f -, -n;
кле́ткі раслі́н Pflánzenzellen pl;
вучэ́нне пра кле́тку Zéllenlehre f -, Zytologíe f;
грудна́я кле́тка анат Brústkorb m -(e)s, -körbe, Thórax m -(es), -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
се́кта
(лац. secta = вучэнне, напрамак, школа)
1) рэлігійная група, якая адкалолася ад пануючай царквы;
2) перан. група асоб, якая замкнулася ва ўласных вузкіх інтарэсах.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
тэадыцэ́я
(фр. théodicée, ад гр. theos = бог + dike = справядлівасць, права)
рэлігійна-філасофскае вучэнне, паводле якога Бог не нясе адказнасці за прысутнасць зла на зямлі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
тэі́зм
(фр. théisme, ад гр. theos = бог)
рэлігійна-філасофскае вучэнне, якое грунтуецца на разуменні бога як абсалютнай асобы, што стварыла свет і дзейнічае ў ім.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дуалі́зм
(ад лац. dualis = дваісты)
1) філасофскае вучэнне, якое лічыць пачаткам быцця дзве незалежныя асновы — матэрыя і дух, спрабуючы спалучыць матэрыялізм з ідэалізмам (параўн. манізм, плюралізм 1);
2) дваістасць, раздвоенасць чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)