эмігра́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Чалавек, які перасяліўся з сваёй айчыны ў іншую краіну па палітычных ці іншых прычынах.
[Ад лац. emigrans, emigrāntis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́хта, некага, некаму, некага, некім, аб некім, займ. неазначальны.
1. Нейкі чалавек, нейкая істота; невядома хто. Вось ледзь пачуўся асцярожны працяглы свіст. Чалавек сеў і насцеражыўся. Нехта зноў свіснуў, ужо трохі смялей. Крапіва. Было на.. [грэблі], казалі, і страшнае месца, адкуль часамі выбягаў нехта ў чырвоным, з пугаю ў руках. Колас. У Веры Засуліч дзверы былі не завалены — нехта яшчэ быў у яе. Зарэцкі. // Адзін, з прысутных (без удакладнення, хто іменна). І ўсе ўбачылі, як далёка-далёка, то разгараючыся, то нібы згасаючы, успыхвае агонь.. — Пэўна, нашы хлопцы нешта прыдумалі, сігналы падаюць, — выгукнуў нехта з вучняў. Скрыпка.
2. Якісьці мала каму вядомы чалавек (у спалучэнні з прозвішчам, імем). Дырэктарам гімназіі быў сын вілейскага папа, нехта Мірановіч — чалавек старарэжымнага складу і манархічных поглядаў. С. Александровіч.
3. Які‑н. чалавек, усё роўна хто; хто‑н. [Комлік:] — Пагражае [Кашын] яшчэ, нібы нехта баіцца яго... Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заю́ха ’нервовы чалавек’ (Касп.). На базе дзеяслова *заюшыць і прыметніка *заюшны (гл. заюшна) з уяўным суфіксам ‑уха і далейшай зменай значэння ’люты чалавек’ > ’нервовы чалавек’. Суфікс ‑уха ўтварае асабовыя назоўнікі ж. і агульн. р. ад прыметнікаў і назоўнікаў: таўстуха, прастуха, змяюха, бабуха ’някемлівы чалавек’ (Сцяц., Афікс. наз., 124, 175).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
геро́й
(гр. heros)
1) храбры чалавек, які здзейсніў подзвіг;
2) галоўная дзеючая асоба літаратурнага твора;
3) чалавек, які ўвасабляе тыповыя рысы свайго часу, эпохі, асяроддзя;
4) той, хто нечым вылучыўся, звярнуў на сябе ўвагу (г. дня).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
а́спід1
(гр. aspis, -idos)
1) від ядавітай трапічнай змяі;
2) перан. злы, вераломны чалавек.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гумані́ст
(ад лац. humanus = чалавечны)
1) чалавек, прасякнуты ідэямі гуманізму;
2) прадстаўнік гуманізму эпохі Адраджэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
жэнь
(кіт. žen = чалавек)
філас. асноўная кітайская канфуцыянская дабрачыннасць; любоў да чалавека, дабрата і справядлівасць.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
інтэліге́нт
(лац. intelligens, -ntis = які разумее; ведае)
асоба, якая належыць да інтэлігенцыі, чалавек разумовай працы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Нурэ́іна ’нелюдзімы, непрыязны флегматычны чалавек’ (Жд. 1, Сл. ЦРБ). Відаць, балтызм, аформлены суфіксам ‑іна, параўн. польск. дыял. niur ’пануры, маламоўны чалавек’ (беларуска-польска-літоўскае пагранічча) < літ. niū́ra ’пануры чалавек’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 81).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Mann
m -(e)s, Männer
1) мужчы́на
álter ~ — стары́ (чалаве́к)
2) муж
éinen ~ bekómmen* — вы́йсці за́муж
3) чалаве́к, асо́ба (у спалучэнні з лічэбнікамі не скланяецца)
húndert ~ — сто чалаве́к
húndert ~ stark — вайск. ко́лькасцю ў сто чалаве́к
álle ~ an Bord! — марск. усе́ наве́рх!
auf den ~, pro ~ — на чалаве́ка, на душу́, на бра́та
bis auf den létzten ~ — да апо́шняга чалаве́ка
4) чалаве́к (з прысутнай яму характарыстыкай «які»)
ein ~ der Öffentlichkeit — грама́дскі дзе́яч
der ~ des Táges — геро́й дня
ein ~ von Wort — чалаве́к [гаспада́р] сло́ва
ein ~ von Mut — му́жны чалаве́к
5) -(e)s, pl Léute салда́т, радавы́, бае́ц; матро́с; рабо́чы
◊ an den réchten ~ gelángen — патра́піць на патрэ́бнага чалаве́ка
séinen ~ stéhen* — пастая́ць за сябе́
~! — (па)слу́хай! (зварот, фам.)
~ Góttes! — разм. ты што! (неадабральна)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)