архі́ў, -хі́ва, мн. -хі́вы, -хі́ваў, м.
1. Установа, якая зберагае, сістэматызуе і апісвае старадаўнія дакументы, графічныя помнікі мінулага.
Здаць у а. (таксама перан.: прызнаць устарэлым, малапатрэбным).
2. Аддзел установы, дзе захоўваюцца старыя дакументы.
3. Збор рукапісаў, лістоў і пад., што маюць дачыненне да дзейнасці якой-н. установы ці асобы.
А. інстытута.
А.
Якуба Коласа.
|| прым. архі́ўны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агля́д, -у, М -дзе, м.
1. гл. агледзець.
2. Абследаванне якога-н. аб’екта для выяўлення або праверкі яго стану.
Медыцынскі а.
Тэхнічны а.
3. Афіцыйнае інспектаванне войск камандаваннем на парадзе.
4. Грамадская праверка, паказ чаго-н.
А. выстаўкі.
5. Кароткае паведамленне пра з’явы, падзеі, факты, звязаныя паміж сабою.
А. творчасці пісьменніка.
Міжнародны а.
|| прым. агля́дны, -ая, -ае.
А. артыкул.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адклі́кнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. Адказаць на воклік, зварот; адазвацца, адгукнуцца; прагучаць у адрас.
Дзе вы, адклікніцеся!
А. на пісьмо.
2. перан. Выявіць свае адносіны да чаго-н., выказаць спачуванне, гатоўнасць садзейнічаць чаму-н.
А. на просьбу.
3. Абудзіцца, выявіцца пад уплывам чаго-н. (пра ўспаміны, пачуцці).
Голас адклікнуўся ў сэрцы.
|| незак. адкліка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
караго́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Калектыўны танец у славянскіх народаў, удзельнікі якога з песнямі ходзяць па крузе (звычайна ўзяўшыся за рукі), а таксама ўдзельнікі такога танца.
Вадзіць к.
Кружыцца ў карагодзе.
2. Круг, утвораны людзьмі, якія ўзяліся за рукі падчас гульні, танца і пад.
Дзеці сталі ў к. вакол ёлкі.
|| прым. караго́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ступі́ць¹, ступлю́, сту́піш, сту́піць; зак.
1. Зрабіць крок, наблізіцца, падысці да каго-, чаго-н.
Не можа с. колькі крокаў.
С. да акна.
2. Паставіць нагу куды-н., наступіць на каго-, што-н.
С. на змяю.
3. Увайсці куды-н.; апынуцца дзе-н.
Першы раз ступіла ў новую кватэру.
|| незак. ступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ступа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сусе́д, -а, М -дзе, мн. сусе́дзі, -дзяў і (з ліч. 2, 3, 4) сусе́ды, -даў, м.
Чалавек, які жыве блізка, побач з кім-н. або займае месца, бліжэйшае да каго-н.
С. па пад’ездзе.
С. па купэ.
С. па палаце.
|| ж. сусе́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.
|| прым. сусе́дскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сход, -а і -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. -у, гл. сысці.
2. -а. Месца спуску (разм.).
Вельмі стромы с.
Пашукаць сход з гары.
3. -а. Пасяджэнне членаў якой-н. арганізацыі для абмеркавання чаго-н. агульнага.
Рашэнне агульнага схода працоўнага калектыву.
4. -а. У складзе назваў некаторых выбарных устаноў, арганізацый.
Устаноўчы с.
Пастанова Заканадаўчага схода.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сямёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
7.
2. Назва чаго-н. з сямі адзінак, напр., група з сямі чалавек, карта (для гульні) з сямю ачкамі і пад.
3. Назва маршрутаў транспартных сродкаў, абазначаных лічбай 7 (трамвай, аўтобус, тралейбус; разм.).
Дзе с. спыняецца? Паеду на сямёрцы.
|| прым. сямёрачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узрасці́, -расту́, -расце́ш, -расце́; -расцём, -расцяце́, -расту́ць; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.
1. Вырасці, стаць дарослым; узгадавацца; узышоўшы, вырасці (пра расліны).
Сыны ўзраслі.
Край, дзе я ўзрос, вабіць да сябе.
Жыта добра ўзрасло.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вырасці, стаць большым, мацнейшым, больш значным.
Сілы ўзраслі.
Узрасла актыўнасць.
Узрос аўтарытэт арганізацыі.
|| незак. узраста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укарані́цца, -раню́ся, -рэ́нішся, -рэ́ніцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пусціць глыбока карэнне, добра ўрасці ў зямлю.
Укараніўся пырнік у агародзе.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Трывала замацавацца, усталявацца.
Укаранілася такая звычка.
3. Абсталявацца дзе-н., умацаваць сваё становішча.
У. на новым месцы.
|| незак. укараня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. укаране́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)