Раёшкі: у раёшкі ’поўна, даверху’. З у краёчкі (краёшкі) ’да краёў’, дзе адпала пачатковае ‑к‑. Ад край 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сало́меніца ’нізкае месца’ (Яшк.). З *салоненіца ў выніку дыстантнай дысіміляцыі. Першапачаткова ’месца, дзе ёсць салёная крыніца’. Да салоны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́ліца ‘лужок на краю сядзібы’ (Касп., Яшк.), ‘сухі луг’ (Жд. 2), ‘месца, дзе быў двор, сядзіба’ (Яшк.). Гл. аселіца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Імперыялі́зм. Крыніцай можа быць польская ці руская мова, дзе ў XIX ст. з англ. imperialism (Шанскі, 2, I, 58).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дарагі́, -а́я, -о́е; даражэ́йшы.
1. Які каштуе многа грошай, высока цэніцца; проціл. танны.
Дарагая мэбля.
Дорага (прысл.) каштуе.
2. перан. Які звязаны з вялікімі намаганнямі, ахвярамі.
Дарагая перамога.
3. перан. Такі, якім даражаць, якога шануюць.
Нам дарагая памяць герояў.
Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне матка (прыказка).
4. Ласкавы, мілы, любімы.
Д. друг.
Пішы часцей, дарагая сяброўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
леге́нда¹, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, леге́нд і -аў, ж.
1. Народнае паэтычнае паданне аб якой-н. гістарычнай падзеі, асобе і інш., што ўспрымаецца як верагоднае.
Сярэдневяковыя легенды.
2. Выдуманы, перабольшаны аповед аб чым-, кім-н., вымысел пра што-н. неверагоднае.
Расказваць легенды аб чым-н.
3. Выдуманыя звесткі пра разведчыка, які выконвае сакрэтнае заданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
набі́цца, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; -біся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пранікнуць куды-н., запоўніць што-н. (пра пясок, пыл і пад.).
Снег набіўся за каўнер.
2. Сабрацца ў вялікай колькасці дзе-н. (разм.).
Многа народу набілася ў клуб.
3. Напрасіцца, навязацца (разм.).
Н. ў сябры.
|| незак. набіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надысці́, надыду́, нады́дзеш, нады́дзе; надышо́ў, -шла́, -шло́; нады́дзі; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настаць, наблізіцца.
Надышоў час расстання.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ахапіць, авалодаць.
Зноў надышоў страх.
3. Прыйсці, з’явіцца куды-н. (разм.).
Неўзабаве надышлі астатнія.
|| незак. надыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.
|| наз. надыхо́д, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разгле́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.
1. каго-што. Углядаючыся, агледзець.
Р. мясцовасць.
Р. надпіс.
2. перан. Заўважыць, разабрацца ў кім-, чым-н.
Уменне р. новае.
3. што. Унікнуць, разабраць, абмеркаваць.
Р. заяву.
Р. жыллёвае пытанне.
|| незак. разгляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і разгля́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разгля́д, -у, М -дзе, м., разгляда́нне, -я, н. і разгля́дванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разры́ў, -ры́ву, мн. -ры́вы, -ры́ваў, м.
1. гл. разарвацца, разарваць.
2. Месца, дзе што-н. разарвана; прамежак, які ўтварыўся паміж разарванымі часткамі чаго-н.
Знайсці р. провада.
3. Перапынак, прамежак у часе.
4. перан. Адсутнасць адпаведнасці, узгодненасці паміж чым-н.
Р. паміж тэорыяй і практыкай.
5. Поўнае спыненне якіх-н. адносін паміж кім-н.
Балюча перанесці р. з сябрам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)