Памянша́емае ’ў матэматыцы — назва ліку, ад якога адымаюць другі лік’ (ТСБМ, Нас.). Да памяншаць < менш. Паводле Крукоўскага (Уплыў, 116), калька рус. уменьшаемое < уменьшать.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сапёр ’ваеннаслужачы сапёрных часцей’ (ТСБМ). Праз рус. сапёр ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 82) з франц. sapeur ад sape ’траншэя, акоп’, гл. Фасмер, 3, 558.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ву́ліца ж., в разн. знач. у́лица;
в. Пу́шкіна — у́лица Пу́шкина;
на пажа́р збе́глася ўся в. — на пожа́р сбежа́лась вся у́лица;
уплы́ў ~цы — влия́ние у́лицы;
◊ бу́дзе і на на́шай ~цы свя́та — погов. бу́дет и на на́шей у́лице пра́здник;
вы́кінуць на ~цу — вы́бросить на у́лицу;
зялёная в. — зелёная у́лица
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Абсалю́тны (БРС). Запазычанне XX ст. праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 76), дзе з ням. absolut на пачатку XIX ст. — Шанскі, 1, А, 20–21.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́тум (БРС). Запазычанне з лац. votum праз рус. во́тум (Крукоўскі, Уплыў, 80). Ст.-бел. вотум ’голас’ з польск. wotum < лац. votum (Булыка, Запазыч., 19).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вучо́ны (БРС, Байк. і Некр., Касп., Шат.), ст.-бел. ученый ’тс’ < ученыи муж (Скарына). Згодна з Крукоўскім (Уплыў, 149), семантычная калька з рус. ученый.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́лік (БРС). Крукоўскі (Уплыў, 119) лічыць калькай рус. вы́чет, але магчыма і самастойнае бязафікснае ўтварэнне ад вы́лічыць; параўн. польск. wylik, wyticzyć. Гл. таксама лічыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лато́ ’назва гульні’ (ТСБМ). Запазычана з рус. лото ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79) < франц. loto < італ. lotto < гоц. hlauts ’жэрабя’ (КЭСРЯ, 247; Фасмер, 2, 523).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мы́шца ’мускул’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мышца (Крукоўскі, Уплыў, 72), у якой са ст.-рус. мышьца < ст.-слав. мышьца. Да мыш (Фасмер, 3, 27).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паня́цце ’адна з форм адлюстравання свету ў мысленні чалавека; уяўленне аб чым-н.; веданне чаго-н.’ (ТСБМ). З рус. поня́тие ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 40).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)