1. Скачучы, пачаць перамяшчацца. «Ну і не трэба!» — сказаў сабе ў думках Лёнік і паскакаў па прыступках уніз.Васілёнак.Заяц, пастаяўшы крыху на задніх лапках, паскакаў далей у лес.Скрыпка.
2. Хутка памчацца (на кані або пра каня). Максім асядлаў невялічкага мышастага коніка і паскакаў у Карпілаўку.Грахоўскі.Як заварушыўся Іван — конь спудзіўся і паскакаў назад у млын.Колас.
3. Скакаць некаторы час. Паскакалі [дзеці] трохі на адной назе, а потым Міхась сказаў, што больш не хоча.Брыль.Доўга прыйшлося [рабочым] паскакаць, пакуль лісце пусціла сок.Маўр.Знаходзіліся аматары паскакаць, .. пары кружыліся паволі ў .. вальсах альбо шалёна круціліся ў апошніх людных танцах.Лынькоў.
•••
Ты ў мяне паскачаш (ён у мяне паскача і г. д.) — ужываецца як пагроза пакараць, адпомсціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
road[rəʊd]n.
1. даро́га, гасці́нец;
a major/minor road гало́ўная/другара́дная даро́га;
a country/mountain road прасёлачная/го́рная даро́га;
along the road уздо́ўж даро́гі;
up/down the road уве́рх/уні́з па даро́зе;
Your road lies straight before you. Вам ісці прама.
2. шлях (да чаго-н.), спо́саб (дасягнення чаго-н.);
be on the road to smth. быць на шляху́ да чаго́-н.
♦
any road ва ўся́кім ра́зе, прына́мсі;
one for the roadinfml развіта́льная ча́рка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
саско́кваць, саско́чыць
1. (скочыць уніз) hinúnterspringen* vi (s) (у напрамку ад таго, хто гаворыць); herúnterspringen* vi (s) (у напрамку да таго, хто гаворыць);
саско́кваць з ло́жка aus dem Bett spríngen*;
саско́кваць з трамва́я von der Stráßenbahn (áb)springen*;
2. (зваліцца з чаго-н) ábspringen* vi (s), lósspringen* аддзvi (s), lósgehen* аддзvi (s);
дзве́ры саско́чылі з заве́с die Tür ging aus den Ángeln
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ступі́ць ‘зрабіць крок’, ‘паставіць нагу, наступіць’, ‘увайсці’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Бяльк., ТС, Федар. 4, Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ). Параўн. укр.ступи́ти, рус.ступи́ть, стараж.-рус.ступити, польск.stąpić, в.-луж.stupić, н.-луж.stupiś, чэш.stoupiti, славац.stúpiť, серб.-харв.сту́пити, славен.stọ́piti, балг.стъ́пя, макед.стапи, ст.-слав.стѫпити ‘ступіць, зрабіць крок’. Прасл.*stǫpiti ‘ступіць, зрабіць крок’ лічыцца вытворным ад незахаванага прасл.*stepti, *stępǫ, менавіта ад асновы цяп. ч. гэтага дзеяслова *stęp‑, ад і.-е.*ste(m)p‑ гл. Борысь, 577; Бязлай, 3, 321. Інакш Шустар-Шэўц (1371), які славянскія дзеясловы разглядае як дэрываты ад прасл.*stopa ‘нага; даўжыня ступні; крок’ з насавым інфіксам *sto‑m‑p‑. Бліжэйшыя адпаведнікі бачаць у літ.stapýtis ‘стаць’, stìpti, stim̃pu ‘адубець, здранцвець’. Параўноўваюць яшчэ з грэч.στέμβω ‘тапчу, жорстка абыходжуся, ганьблю’, ст.-ісл.stappa ‘трамбаваць, штурхаць уніз’, ст.-в.-ням.stamfôn ‘трамбаваць’ і ніш.; гл. Міклашыч, 324; Мацэнаўэр, Cizí sl., 78; Фасмер, 3, 788. Махэк₂ (580) таксама ўзводзіць дзеясловы да *stopa, а насавы ў корані тлумачыць другаснай назалізацыяй, рашуча пярэчачы супраць існавання асновы *stęp‑ у першасным дзеяслове.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
куля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
Пераварочвацца цераз галаву; перакульвацца. То адзін, то другі з хлапцоў бліскаючы пяткамі, куляўся цераз галаву.Самуйлёнак.//Разм. Падаць, пераварочваючыся. Воўка аніяк не мог утрымацца на лыжах і раз-поразу куляўся ў снег.Кавалёў.Навокал шугала ўгору зеленаватае полымя выбухаў, адзін за адным куляліся ў чорную прорву вагоны.Паслядовіч.// Бегчы, перавальваючыся то на пярэднія, то на заднія ногі (пра жывёл). Вымчаўся [бацька] на дарогу, аглянуўся — куляецца здалёк за ім якаясьці звярына: ні то воўк, ні то мядзведзь.Якімовіч.// Моцна хістацца, трапляючы то пярэднімі, то заднімі коламі ў яміны, калдобіны (пра сродкі перамяшчэння). Недзе на першай палове шляху шаша прападае, і аўтобус ужо бяжыць, куляецца па прасёлкавых дарогах.Ракітны.// Рабіць мёртвую пятлю; пераварочвацца верхняй часткай уніз і наадварот (пра самалёт). [Машыніст] заўважыў, што лётчык кідаецца з боку ў бок, куляецца, значыць, у яго бомбаў няма.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
stream1[stri:m]n.
1. рэ́чка; раўчу́к, руча́й, ручаёк;
a crossing stream перапра́ва;
pl.streamspoet. во́ды (ракі)
2. пато́к, струме́нь;
a stream of traffic чарада́ машы́н;
a stream of cold air струме́нь хало́днага паве́тра;
a stream of light праме́нь святла́
3. плынь, цячэ́нне (ракі);
up/down stream уве́рх/уні́з па цячэ́нні;
swim with/against the stream плы́сці па цячэ́нні/су́праць цячэ́ння
4. напра́мак, цячэ́нне;
a stream of events плынь падзе́й;
in the main stream of the tradition у адпаве́днасці з гало́ўнай трады́цыяй
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ту́рман1 ‘голуб асобай пароды, які куляецца пры палёце’ (ТСБМ). Укр.ту́рман ‘тс’, рус.ту́рман ‘тс’. Цёмнае слова. Як здаецца, пэўныя падставы мае думка Фасмера (4, 124) пра гукапераймальнае паходжанне слова, параўн. рус.пск.дать ту́рмана ‘ўпасці, паляцець уніз галавой, перакуліцца’ (1858 г., СРНГ) пры тури́ть ‘кідаць з вышыні’ (гл. турнуць). Аднак большасць даследчыкаў схіляецца да ўтварэння на базе французскага дзеепрыметніка tournant ‘які абарачаецца, круціцца’ (паводле Гараева, 380: франц.tourner ‘вярцець’), гл. ЕСУМ, 5, 683; Арол, 4, 119. Ідэя перакульвання пры найменні гэтага голуба пераважае, параўн. англійскую назву бірмінгемскіх ролераў roller ад roll ‘вярцецца, катацца’, roll over ‘перакульвацца’. Паводле Сетарава (Тюрк. лекс. элем., 39), назва птушкі — цюркізм.
Ту́рман2 (ту́рмын) ‘дурань, неразвіты чалавек’ (Юрч. Фраз.), ‘дурыла, тупіца’ (мсцісл., З нар. сл.). Няясна. Параўн. польск.дыял.turman ‘дрэнь, нягоднік, марнатраўца’, turmanić ‘марнатравіць, нішчыць’, якія, відаць, ад turma ‘группа, натоўп, вайскоўцы’ (< лац.turma ‘найменшы атрад конніцы ў Старажытным Рыме’), гл. Варш. сл., 7, 171; Брукнер, 585. Аднак па лінгвагеаграфічных прычынах запазычанне менш верагоднае, чым мясцовы наватвор. Параўн. ду́рман ‘дурань’ (ТС), дурмана́й ‘тс’ (Сл. ПЗБ) як магчымыя зыходныя “звонкія” варыянты слова, утвораныя пры дапамозе суф. ‑ман; звязана з дурны́ (гл.).
1. Сціскаючы, рабіць мяккім, ператвараць расціраннем у мяккую масу; размінаць. Мяць гліну. Мяць лыжкай бульбу. □ Стары.. доўга разглядаў праз акуляры прынесеную.. зямлю, мяў у пальцах, нюхаў, дробнымі крупінкамі насыпаў на шкло.Кулакоўскі.
2. Тое, што і церці (у 4 знач.). [Марыля:] Добры быў лянок, палола яго, ірвала, слала, а як улежаўся — сушыла, мяла, удваіх з Зоськай нітачку па нітачцы вывелі.Купала.
3. Рабіць няроўным, нягладкім; камячыць. [Бацька] сеў у перадку, каб, мусіць, не мяць таго месца, на якім павінен быў сядзець доктар.Сабаленка.Сцяпан мяў у руках шапку, глядзеў уніз, быццам саромеўся паказаць вочы.Асіпенка.
4. Прыгінаць, прытоптваць да зямлі (аб раслінах). «Шась-шась», — мялі струхлелы ржэўнік неданошаныя зімою валёнкі.Быкаў.— Дзе ты, Лідачка? .. Чаго ты залезла туды? — хочучы быць суровай, пытае маці. — Ці ж то можна гэтакі лянок мяць?Кулакоўскі.
5.Разм. Есці з апетытам што‑н., умінаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цячэ́ннен
1. Flíeßen n -s, Strömen n -s;
2. (pyxвады, паветра, унапрамку) Strömung f -, -en;
уве́рх па цячэ́нні stromáuf(wärts);
уні́з па цячэ́нні stromáb(wärts);
су́праць цячэ́ння gégen den Strom (тсперан);
плы́сці па цячэ́нні mit dem Strom schwímmen*;
марско́е цячэ́нне Méeresströmung f;
віхраво́е цячэ́ннеспец Wírbelstrom m -(e)s, -ströme, Wírbelströmung f, turbulénte Strömung;
паве́транае цячэ́нне Lúftströmung f; геагрве́рхняе цячэ́нне (ракі) Óberlauf m -(e)s;
ні́жняе цячэ́нне Únterlauf m;
сярэ́дняе цячэ́нне Míttellauf m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ныра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Поўнасцю апускацца ў ваду. Вада была ласкавая і мяккая, як шоўк, і хлопчыкі з асалодай ныралі і плавалі.Бяганская.Качкі збіліся ў шэры гурт, ныраюць, пераклікаюцца адна з адной.Лупсякоў.
2. Лётаючы ў паветры, крута і хутка апускацца ўніз. Дзед Антон стаяў ля сваёй хаты і бачыў, як.. [самалёты] з вышыні ныралі ўніз і сыпалі бомбы на варожыя войскі.М. Ткачоў.У небе бясконца ныраў уніз і зноў узмываў угору, заліваючы наваколле спевам, палявы жаўрук.Мыслівец.
3.перан.Разм. Хутка знікаць з вачэй, хаваючыся куды‑н. Шэсць чалавек ныраюць у лес і зараз жа знікаюць з вачэй.Колас.Ліхтар гасяць. Двое «шахцёраў» ныраюць у зеў падполля.Мікуліч.Коні сыходзяць з дарогі і разам з вазком ныраюць пад навіслыя галіны сосен і ялін.Лупсякоў.// Знікаць з вачэй і зноў з’яўляцца. Па небе павольна плыў няпоўны месяц, зрэдку ныраў за белаватыя воблакі.Шамякін.
4. У боксе — ухіляцца ад бакавых удараў праціўніка ў галаву.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)