Прыгалавач, пры́головач, мн. л. пры́головачі, прыгалавашкі, приголовашкі ’кароткія папярочныя барозны, засаджаныя бульбай’ (пін., калінк., стол., лельч., ЛА, 2), прыголо́вач ’некалькі папярочных баразён ў канцы дзялянкі’ (драг., стол., Выг.), ’канец агарода, сядзібы’ (ТС), параўн. рус. ярасл. приголова́шник ’размешчаная з краю падоўжная паласа зямлі (у якую ўпіраюцца іншыя кароценькія зямельныя палосы, т. зв. шахматы)’. Да галава, галавач (гл.). Спецыяльна гл. Выгонная, Лекс. Палесся, 54.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
czołówka
ж.
1. галава калоны; авангард;
2. першая паласа газеты; перадавіца; цітры ў пачатку фільма;
w ~ce — на чале; наперадзе; у авангардзе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пазы́б Паласа хвалістай паверхні вады на рацэ ў ціхую пагоду (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
рэзе́рв Паласа адчужэння каля чыгункі, шашы (Слаўг.). Тое ж рэзе́рва (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
front2 [frʌnt] adj.
1. пярэ́дні; пе́ршы;
the front page пе́ршая старо́нка/паласа́ (у газеце); ты́тульны ліст (у кнізе);
the front page news асно́ўныя наві́ны ў газе́це;
the front rows пе́ршыя рады́;
the front wheels/legs пярэ́днія ко́лы/ла́пы
2. ling. пярэ́дні;
a front vowel гало́сны пярэ́дняга ра́да
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
прыбо́й, ‑ю, м.
1. Хвалі, якія б’юць у бераг. Шумеў марскі прыбой, уздымаліся, гойдаліся цяжкія хвалі. Лынькоў. Праз момант маці пачула, як зашуршэлі пад яго нагамі дробныя, яшчэ не намочаныя прыбоем каменьчыкі. Кулакоўскі. // Шум, які ўтвараюць гэтыя хвалі. Цяпер і я сяджу у пальмавых алеях, Гляджу у даль і слухаю прыбой... Гурло.
2. Месца каля берага, куды б’е хваля. Зона прыбою. Паласа прыбою.
3. Спец. Павелічэнне ў аб’ёме (кучы камення), якое атрымліваецца пасля драбнення буйнага каменю на шчэбень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палатно́, -а́, мн. -ло́тны, -аў, -лацён і -ло́цен, н.
1. Гладкая льняная тканіна асобага перапляцення.
Кужэльнае, зрэбнае п.
Віскознае п. (віскозная тканіна такога перапляцення). Збялець як п. (стаць вельмі бледным).
2. Паласа, стужка ў механізме.
П. транспарцёра.
3. Карціна (звычайна на матэрыі асобага перапляцення).
Выстаўка лепшых палотнаў беларускіх мастакоў.
Шырокае гістарычнае п. (перан.: пра літаратурны твор, які апісвае гістарычныя падзеі).
4. Дарожны насып, аснова для верхняга пакрыцця дарогі (спец.).
П. чыгункі.
5. Плоская тонкая частка чаго-н. (спец.).
П. касы.
П. пілы.
|| прым. палатня́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Палатняная кашуля (з палатна). Палатняная вытворчасць.
Палатнянае перапляценне (з роўным чаргаваннем нітак асновы і ўтку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Кайма́ ’паласа’ (ТСБМ): «…вузкая кайма маладога асінніку…» Значэнне яўна другаснае, аднак цяжка вытлумачыць, што тут — русізм або мясцовы перанос ад кайма ’шляк, край’ (Бяльк.). Геаграфія не вельмі паказальная, аднак дазваляе думаць пра запазычанне з рус. літар. мовы. У рус. адзначаецца з XVI ст., запазычана з цюрк. моў (параўн. тур. kajma ’строчка, вышыўка, шляк’). Цюрк. слова ўтворана ад дзеяслоўнай асновы kaj‑, kajmak ’аблямоўваць’, гл. Бернекер, 1, 469.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гра́дка
1. Баразна бульбы (Мсцісл. Юрч.).
2. Вузкая палоска ўзаранай зямлі (Кам.); вузкая і кароткая паласа ўскапанай зямлі на агародзе (Уш.).
3. Паласа высокай сенажаці (Стол.).
4. Прадаўгаватая мель (Палессе Талст.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
піса́га Іржавая паласа на вадзе; мазутная пялёнка, пляма ў забруджаным вадаёме (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)