га́ньбіць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго-што.
1. Зневажаць чыю‑н. годнасць; асуджаць, няславіць. — Няма чаго іншых ганьбіць, лепш гляньце на сябе, — адрэзала .. [Зіна]. Грамовіч. Завошта ж ганьбіць тых людзей, якія адбіваюць націск класавага ворага? Чорны.
2. Быць ганьбай для каго‑, чаго‑н.; няславіць сваімі паводзінамі, учынкамі. Праца нікога не ганьбіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
przycisk, ~u
м.
1. прэс-пап’е;
2. націск;
miejsce ~u лінгв. месца націску;
3. камп. кнопка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Ква́тарка ’квактуха’ (Мат. Гом.). Ад *квактарка < *квакт‑ ар‑ка. Але месца націску не характэрнае. Мы б чакалі націск на суфіксе (Сцяцко, Афікс. наз., 30).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Банке́т. Ст.-бел. банкет, з канца XVI — пачатку XVII ст. (Булыка, Запазыч.). Рус. банке́т, укр. банке́т (ужо з XVI ст.). Запазычанне з зах.-еўрап. моў. Параўн. ням. Bankett (< італ. banchetto), франц. banquet (да гісторыі слова гл. Клюге, 49; MESz, 1, 240; Фасмер, 1, 121). Улічваючы націск у слове, Фасмер адхіляе пасрэдніцтва польскай мовы, але націск ні аб чым у дадзеным выпадку не сведчыць. Няясная фанетычна бел. дыял. форма банкот (Булг.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апанава́ць. Прэфіксальна-суфіксальны дзеяслоў ад назоўніка пан ’той, хто валодае’; націск указвае на магчымасць самастойнага ўтварэння гэтага дзеяслова, а не запазычання яго з польскай мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарло́вы ’які адносіцца да горла, датычыцца ежы (горловая справа)’ (Нас.). У параўнанні з сучасным гарлавы́ націск у слове гарло́вы вельмі падазроны: ці не паланізм гэта (gardłowy)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
secondary [ˈsekəndri] adj.
1. другара́дны, дру́гасны, пабо́чны;
a secondary stress ling. пабо́чны на́ціск;
This question is of secondary importance. Гэтае пытанне другаснай важнасці.
2. сярэ́дні (пра адукацыю);
a secondary school/education сярэ́дняя шко́ла/адука́цыя
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Дыя́мент ’дыямент’ (Нас., Касп.), дыяме́нт ’тс’ (БРС). Кюнэ (Poln., 52) мяркуе, што націск і фанетыка слова ўказваюць на запазычанне з польск. diament (< лац. diamantum, с.-лац. diamentum). Адносна польск. слова гл. Брукнер, 89. З польск. мовы запазычана і бел. дыяме́нт ’тс’ (БРС): націск тут з ускосных склонаў (польск. diáment, але diaméntu). У ст.-бел. мове слова вядома з XVI ст. у формах диаментъ, дияментъ, дыяментъ (гл. Булыка, Запазыч., 95). Параўн. дыяме́нтавы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вёсла ’вязка, нізка’ (КТС). Да вясло́ (гл.). Націск на вё‑ абумоўлены, відаць, наяўнасцю аманіміі з наступным знешнім распадабненнем слоў у слуцкіх гаворках (сустракаецца ў пісьменніцы А. Васілевіч).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малонка, малоння, малонушка ’бліскавіца’ (мін., Шн. 2; Ян.; гродз., Шн.). Да мала́нка 1 (гл.). Націск, як у маланка, на другім складзе. Параўн. ст.-рус. моло́нья (мала́нья) ’маланка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)