Морж ’млекакормячая жывёла з атраду ластаногіх Odobaenus rosmarus’ (ТСБМ). З рус. морж, ст.-рус. моржъ ’тс’ (XVI ст.), якое з саамск. morša, moršša ’які пераймае голас маржа’ (Крукоўскі, Уплыў, 73; Ітканен, Зб. Мікале, 47–65; Фасмер, 2, 655; Петрыч–Гольмквіст, JS, 8, 1962–1963, 145).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перая́ра (перыяра) ’старая авечка’ (Рам. 5), пераярак пераярка ’жывёла мінулагодняга прыплоду (авечак, ваўкоў)’ (ТСБМ). Параўн. рус. переяр ’аднагадовы воўк’, переярка ’аднагадовая авечка, што аб’явілася першы раз’, переяровшпь ’перайсці, перажыць пару цечкі’. Да пера- і яр‑ (< прасл. Jan ’год’, ц.-слав. яра ’вясна’), яравы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́чнік ’аднагодак’ (Жд. 3; маст., шальч., смарг., Сл. ПЗБ), ’аднагадовае жарабя’ (бяроз., Шатал.). З польск. rocznik ’аднагодак’. ст.-польск. roczeń ’аднагадовая жывёла’, якія з roczny ’гадавы, аднагадовы’ < rok — рок 1 (гл.). Мацкевіч (у Сл. ПЗБ, 4, 307) падае яшчэ польск. rocznik ’штогодні кантынгент прызыўнікоў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сухарэ́брыца ’гусцера, Віісса bjoerkna L.’ (басейн Нёмана, Жук., Жукаў). Параўн. укр. дыял. сухоре́бриця ’чахонь; быстранка’, рус. дыял. сухоре́брица ’быстранка’. Відаць, ад сухары́ба (гл.), збліжанае з сухарэ́брыца ’худая жывёла, у якой тырчаць рэбры’ (Янк. 2), гл. сухарэ́бры. Гл. таксама ЕСУМ, 5, 488 (выводзіцца непасрэдна з сухоре́брий).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дама́шні в разн. знач. дома́шний;
д. тэлефо́н — дома́шний телефо́н;
~нія непрые́мнасці — дома́шние неприя́тности;
д. хала́т — дома́шний хала́т;
лячы́цца ~німі сро́дкамі — лечи́ться дома́шними сре́дствами;
~няя жывёла — дома́шние живо́тные;
○ д. а́рышт — дома́шний аре́ст
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
інвента́р, ‑у, м.
1. Сукупнасць прадметаў, прылад, якія складаюць маёмасць прадпрыемства, установы, арганізацыі. Спартыўны інвентар. Школьны інвентар. // Прылады сельскагаспадарчай вытворчасці. Сельгасарцелі дзейна рыхтуюцца да праверкі — ачышчаюць насенне, рамантуюць інвентар, машыны, вывозяць на палі ўгнаенне. Арочка. — Інвентар гатовы: плугі, бароны ўжо адрамантавалі. Васілевіч.
2. Вопіс маёмасці, рэестр. Скласці інвентар.
•••
Жывы інвентар — цяглавая і малочная жывёла.
Мёртвы інвентар — прылады працы, перавозачныя сродкі і іншая маёмасць.
[Лац. inventarium.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ручы́цца, ру́чыцца; незак.
Разм.
1. Весціся; добра гадавацца, пладзіцца. Даніла — хлопец станавіты, Марына — болей бы такіх. Пайшло дабро ручыцца ў іх. Колас. А каты Заблоцкім ручацца .. От каб гэтак, як каты, авечкі ручыліся. Калюга. Як гаспадар каля жывёлы мучыцца, то жывёла ручыцца. Прыказка.
2. (звычайна з адмоўем). Удавацца, шанцаваць; надарацца. Убачыць усё хацеў Ахрэма, ды ніяк не ручылася сустрэча. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дома́шний
1. дама́шні; ха́тні;
дома́шний телефо́н дама́шні тэлефо́н;
дома́шняя хозя́йка ха́тняя гаспады́ня;
дома́шний аре́ст дама́шні а́рышт;
2. (приручённый, не дикий) сво́йскі;
дома́шняя пти́ца сво́йская пту́шка;
дома́шние живо́тные сво́йская жывёла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Бе́зма ’гразкае, непрыкметнае месца, дзе загразае ці топіцца жывёла’ (Яшкін). З *бе́зна (*bez(ъ)dъna), параўн. ба́гма ’багна’ (Касп.) < ба́гна (невядома, ці пераход н > м фанетычны). Семантыка слова выказвае працэс дэградацыі, мікранізацыі гэтага тэрміна (’вялікая глыбіня’ → ’лужына і да т. п.’). Параўн. Талстой, Геогр., 235–236.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
армадзі́л
(ісп. armadillo = браняносец)
жывёла атрада непаўназубых, цела якой пакрыта панцырам з рагавых шчыткоў; пашырана ў Амерыцы; браняносец.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)