Мне сказалі падрыхтаваць ілюстрацыйны матэрыял да тэмы.
Мама сказала сыну хутчэй бегчы дадому.
3. (звычайна з адмоўем). Зрабіць вывад, падумаць.
Па тваім адзенні не скажаш, што бедна жывеш.
4.у форме 1 ас.мн.буд.ска́жамужыв. таксама як пабочн. сл. Напрыклад (разм.).
Скажам, заўтра я не змагу пайсці ў бібліятэку.
5.заг.скажы́(це). Вокліч, які служыць для выражэння здзіўлення, абурэння і пад. з прычыны чаго-н.
Скажыце, які ты спрытны!
6.у форме 2 і 3 ас.буд.ска́жаш (ска́жаце), ска́жа (ска́жуць). Вокліч з асобай інтанацыяй, ужыв. для выражэння нязгоды, недавер’я.
Схадзі ў лес па ягады! — Скажаш жа! — Куды ёй у лес!
◊
Скажы(це), калі ласка — ветлівы зварот пры запытанні аб чым-н.
Скажыце, калі ласка, куды вядзе гэта дарога?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гі́ж ’насякомае Oestrus; муха, якая дакучае каровам у гарачыню; іначай зыкоўка’ (Нас.), гіж ’заедзь (авадні, мухі)’ (Бяльк.). Няма ў іншых усх.-слав. мовах. Бел. слова паходзіць з *gyžь, < *gyzjь. Аснова *gyz‑ сустракаецца яшчэ ў назве такога ж насякомага ў бел. (гіз) і н.-луж. мове (gizk). Бел.-луж.*gyz‑ — гэта апафанічная форма (ŭ : ū) да польск.giez ’тс’ (*gъzъ). Лексема гэта толькі зах.- і ўсх.-слав. Роднаснае: літ.gužė́ti ’спяшацца, бегчы натоўпам’, guža ’куча чарвей’. Гл. Слаўскі, 1, 278; Міклашыч, 423; Бернекер, 373; Трубачоў, Эт. сл., 7, 224. Параўн. яшчэ гіжа́ць, гізава́ць, газану́ць. Гл. яшчэ гіз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пэ́ндзіць ’гнаць, даганяць; хутка ісці, бегчы’ (Жд. 2; любч., Нар. словатв.; Скарбы), пэндыты экспр. ’нясці, цягнуць, валачыць’ (Клім., Сл. Брэс.), пэндзіцца ’прытрымлівацца моды’ (астрав., Сл. ПЗБ), пэндытысь экспр. ’насіцца, несціся’ (Клім., Сл. Брэс.), сюды ж пэнд ’парастак’: новыя пэнды парэчак (ваўк., Сл. ПЗБ). Запазычанне з польск.pędzić ’прымушаць да хугкага руху, падганяць; несціся’, параўн. пудзіць (гл.); значэнне ’цягнуць, валачыць’ — вынік экспрэсіўнага пераасэнсавання па прынцыпу кантраснасці; тэрмін для ’парастка’ запазычаны са штучна створанага польск.pęd ’атожылак’ у якасці калькі з ням.Trieb (ад treiben ’гнаць’, гл. Банькоўскі, 2, 537), параўн. батанічнае выганка ’вырошчванне пасынкаў’, чэш.vyhon ’адростак’, рус.побёг і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lósziehen
*аддз.
1.
vt расця́гваць, выця́гваць
2.
vi(s)
1) бе́гчы, уцяка́ць
2) адпраўля́цца (куды-н.)
3) (über, gegen A) накі́нуцца, напа́сці, навалі́цца (на каго-н.); ла́яць, га́ньбіць, знеслаўля́ць (каго-н., за вочы)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ганя́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Праследуючы, бегаць за кім‑, чым‑н., каб дагнаць, злавіць. [Лабановічу] было лёгка, проста хацелася бегчы, ганяцца за гэтымі белымі пушынкамі, нібы яны былі жывымі, або ён сам быў яшчэ дзіця.Колас.// Высочваць месцапрабыванне каго‑н., каб затрымаць, схапіць. Самадзяржаўна-памешчыцкая ўлада пры жыцці Каліноўскага многа гадоў праследавала яго, занялася за ім па пятах.Лушчыцкі.
2.закім-чым. Разм. Імкнуцца да чаго‑н., дамагацца каго‑, чаго‑н. Не прывык я за славай ганяцца — Можна хораша жыць без яе: У мяне ёсць цікавая праца, Ад якой не магу адарвацца, — І таму маё сэрца пяе.Непачаловіч.
3.Зал.да ганяць (у 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гна́цца, ганюся, гонішся, гоніцца; пр. гнаўся, ‑лася; незак.
1.Бегчы, імчацца за кім‑, чым‑н. следам, каб дагнаць або злавіць. Сабака гнаўся за зайцам. □ — Дзяржы, дзяржы яго! Каравул! — крычалі.. [Вірка і Бруй] і гналіся за Саўкам.Колас./ Пра з’явы прыроды, гукі і пад. І прайшла паўз мяне сінявокая, А за крокамі гналася рэха.Глебка.//перан. Спрабаваць зраўняцца з кім‑н. у якой‑н. справе. Гнацца за перадавікамі вытворчасці.
2.зачым. Спакушацца чым‑н., дамагацца чаго‑н. Не імкнуўся я ніколі За багаццем хіжа гнацца. Усяго ў мяне даволі — Цэлы свет — маё багацце.Панчанка.
3.Зал.да гнаць (у 1–6 знач.).
•••
Гнацца за доўгім рублём — шукаць лёгкага вялікага заработку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Скакаць. [Хлапчукі] спрытна сігалі з галіны на галіну, вышукваючы ворагаў саду.Васілевіч.Напалоханы да паўсмерці белячок з усіх сіл сігаў па паляне, перасякаючы яе і накіроўваючыся ў пушчу.Краўчанка.Язэп бачыў, як пасажыры, не дачакаўшыся нават прыпынку цягніка, сігалі з падножак, беглі да белых драўляных сталоў, каб купіць порцыю бульбы.Асіпенка.//Бегчы; шпарка ісці шырокімі крокамі. [Гвардыян] сігаў шпаркімі нервовымі крокамі, выцягнуўшы наперад худую ссаю жылаватую шыю.Зарэцкі.Максім Сцяпанавіч сігаў вялізнымі крокамі, далёка выкідваючы наперад палку.Карпаў.Алесь сігае ўперадзе, а за ім — след у след — цяжка сапе Лявон.Сачанка.
2. Лятаць, узнімацца. Растуць паверхі мар высокіх, Увысь да зор сігаюць караблі.Матэвушаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jog
I[dʒɑ:g]1.
v.t. (-gg-)
1) лёгка штурхану́ць, папхну́ць
2) прыпаміна́ць, нага́дваць
3) трэ́сьці, падкіда́ць везучы́
2.
v.i.
1) трэ́сьціся, е́хаць падско́кваючы
2) сто́млена цягну́цца, валачы́ся
3) бе́гчы трушко́м
3.
n.
1) штуршо́к -ка́m.
2) напамі́н -у m.
3) паво́льная хада́, паво́льны трушо́к
II[dʒɑ:g]
n.
вы́гін -у, вы́ступ -у m., няро́ўнасьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)