гармо́нія
(гр. harmonia = сувязь, сугучнасць, зладжанасць)
1) мілагучнасць; зладжанасць, прыемнасць гучання;
2) суразмернасць, узаемная адпаведнасць асобных якасцей, прадметаў, частак цэлага (напр. г. інтарэсаў);
3) аддзел тэорыі музыкі пра будову акордаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Рубе́ц 1 ’падоўжанае паглыбленне, зробленае кім-небудзь на гладкай паверхні’, ’след на целе пасля загоенай раны або ад пабояў’, ’шво пры сшыванні двух кавалкаў тканіны, скуры і пад.’, ’руб’ (ТСБМ), ’выступ, край’ (ТС), рубцава́ты ’з рубцамі’, рубцава́цца ’гаіцца, утвараючы рубцы (пра раны, язвы і пад.)’ (ТСБМ). Укр. рубе́ць, рус. рубе́ц ’рубец’, серб.-харв. ру̑б ’рубец (на адзенні)’, славен. rob ’тс’, польск. rąbek ’рубчык’. Стараж.-рус. рубьць ’рубец’. Гл. руб.
Рубе́ц 2 ’самы вялікі аддзел страўніка жвачных жывёл; ежа, прыгатаваная з гэтай часткі страўніка’ (ТСБМ). Да папярэдняга слова, у аснове значэння — знешняе падабенства.
Рубе́ц 3 ’спінка ложка’ (вілейск., Нар. сл.). Да руб (гл.), значэнне ’кант; цвёрды край прадмета’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэпарта́мент м
1. (аддзел установы) Departement [-´mã:] n -s, -s; Abtéilung f -, -en;
дэпарта́мент палі́цыі Polizéidepartement n;
2. (ведамства ў некаторых краінах) Departement [departə´mã:] n -s, -s;
дзяржа́ўны дэпарта́мент ЗША Áußenministerium der USA
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
kadra
kadr|a
ж.
1. кадры; склад, састаў;
~a oficerska — афіцэрскі склад;
~a inteligencji technicznej — кадры тэхнічнай інтэлігенцыі;
biuro (dział) kadra — аддзел кадраў;
~a narodowa спарт. зборная каманда краіны;
2. ~y мн. разм. аддзел кадраў;
kierownik kadra — начальнік (кіраўнік) аддзела кадраў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
областно́й в разн. знач. абласны́;
областно́й центр абласны́ цэнтр;
областна́я газе́та абласна́я газе́та;
областно́й суд абласны́ суд;
областно́й отде́л наро́дного образова́ния абласны́ аддзе́л наро́днай адука́цыі;
областно́е сло́во абласно́е сло́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
абанеме́нт
(фр. abonnement)
1) права на карыстанне пэўны час чым.-н. (напр. месцам у тэатры, басейнам), а таксама дакумент, які забяспечвае гэта права;
2) аддзел бібліятэкі, дзе кнігі выдаюцца на дом.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
referat, ~u
м.
1. рэферат, даклад;
2. аддзяленне, сектар (установы);
referat finansowy — фінансавы сектар (аддзел);
prowadzić referat — кіраваць аддзелам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
фантазі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
1. Аддавацца фантазіі; марыць. — Як скончыш акадэмію, дык добра нам будзе, — фантазіраваў Косцік. — Калі б нас паслалі ў які раённы зямельны аддзел — мяне за старшага агранома, а цябе за галоўнага заатэхніка. Сабаленка. — Веранду мы зашклім рознакаляровымі шыбамі, — сказаў.. [Максім Сцяпанавіч] і пачаў фантазіраваць, што яшчэ зробіць на дачы. Карпаў. // Выдумляць што‑н. непраўдападобнае. Мы многа фантазіравалі, спрабуючы скласці абгрунтаваную гіпотэзу існавання жыцця на Плутоне. Шыцік.
2. Імправізаваць, іграючы на музычным інструменце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мозг, -а і -у, мн. мазгі́, -о́ў, м.
1. -а. Цэнтральны аддзел нервовай сістэмы чалавека і жывёл: нервовая тканка, якая запаўняе чэрап і канал пазваночніка.
Галаўны м.
Спінны м.
Работа мозга.
2. -у. Мяккая тканка, якая запаўняе поласці касцей у чалавека і пазваночных жывёл.
Касцявы м.
3. -у. перан. Розум, разумовыя здольнасці.
4. толькі мн. Ежа, прыгатаваная з мазгоў свойскіх жывёл.
Цялячыя мазгі.
◊
Варушыць мазгамі (разм.) — думаць, разважаць.
Круціць мазгі — выклікаць у каго-н. пачуццё кахання, прывабліваць.
Сушыць мазгі (разм.) — заўзята займацца разумовай працай на шкоду здароўю.
Уцечка мазгоў — эміграцыя людзей разумовай працы.
|| прым. мазгавы́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
благоустро́йство ср. упара́дкаванасць, -ці ж.; (действие) добраўпара́дкаванне, -ння ср., упара́дкаванне, -ння ср.; (благосостояние) дабрабы́т, -ту м.;
забо́та о благоустро́йстве го́рода кло́пат пра дабрабы́т го́рада;
отде́л городско́го благоустро́йства аддзе́л гарадско́га добраўпара́дкавання.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)