1. У антычнай натурфіласофіі: адзін з асноўных элементаў прыроды (агонь, вада, зямля, паветра).
2. Магутныя сілы прыроды, якія непадуладныя чалавеку.
Разбуральная с.
3.перан. Неарганізаваная сіла, якая дзейнічае ў сацыяльным асяроддзі.
С. канкурэнцыі.
4.перан. Прывычнае акружэнне, кола любімых заняткаў, інтарэсаў.
Горы — с. альпіністаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ула́дны, -ая, -ае (кніжн.).
1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.
У. чалавек.
У. позірк.
2. (звычайна з адмоўем). Які мае права, уладу што-н. рабіць.
Не ўладны загасіць такі агонь.
3.перан. Неадольны, усемагутны.
Уладнае пачуццё.
|| наз.ула́днасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́гнішча ’касцёр; месца, дзе быў касцёр’ (БРС, КТС, Нас., Бяльк., Касп., Др.-Падб., Яруш., Яшк.); ’пажарышча’ (Шат.). Рус.о́гнище ’астаткі кастра, месца, дзе быў касцёр’, укр.огни́ще ’тс’, ст.-рус.огнище ’ачаг; месца, дзе быў касцёр’, чэш.ohniště ’тс’, балг., макед.о́гниште ’ачаг’, серб.-харв.о̀гњӣште ’тс’, в.-луж.vohnišćo ’месца, дзе быў агонь’. Прасл.*ognistjьe. Ад агонь (гл.) з суф. ‑išče (Махэк₂, 410; Скок, 2, 546).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
belch[beltʃ]v.
1. (і)рва́ць, паку́таваць ад ірво́ты, ванітава́ць
2. выкі́дваць (агонь, дым і да т.п.); вывярга́ць (лаву, попел і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
panic2[ˈpænɪk]v. кі́дацца ў па́ніку, панікава́ць; выкліка́ць па́ніку;
Don’t panic! Не панікуй!;
The gunfire panicked the horses. Гарматны агонь напалохаў коней.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АМІРА́НІ,
герой стараж. грузінскага нар. эпасу «Аміраніяні», які вучыць людзей, як здабываць агонь і апрацоўваць метал, вызваляе іх ад міфічных пачвар — дэваў. Бог жорстка карае Амірані, прыкаваўшы да скалы Каўказскіх гор. Міф пра Аітрані блізкі да міфаў пра Абрскіла і Праметэя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
капані́р
(фр. caponnière)
фартыфікацыйнае збудаванне, з якога можна весці флангавы фланговы або косапрыцэльны агонь у двух процілеглых напрамках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
áusblasen
*vt
1) патушы́ць, задзьму́ць (агонь)
2) выдзіма́ць
3) разбалбата́ць, раструбі́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
утушы́ць1, утушу, утушыш, утушыць; зак., што.
Патушыць, затушыць агонь. Рабочыя разам з чырвонаармейцамі адразу ж утушылі агонь.Лынькоў.//перан. Пагасіць пачуцці да каго‑н. Зразу ўсхліпвае і абхапляе ўсю істоту палкае і засмаглае каханне, каханне, якое нічым утушыць немагчыма.Нікановіч.
утушы́ць2, утушу, утушыш, утушыць; зак., што.
Тушэннем давесці да гатоўнасці, зрабіць тушаным. Утушыць мяса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрыпіна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Прыпяць усіх, многіх. Папрыпіналі [мужчыны] коней, разлажылі агонь, перакусілі чаго было дый пачалі на начлег майстравацца.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)