Verbum

практыкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

1. што. Прымяняць на справе, на практыцы. Практыкаваць стварэнне комплексных брыгад.

2. Праходзіць практыку (у 4 знач.). Студэнты практыкуюць у клініцы.

3. каго-што. Пастаяннай работай, практыкай развіваць што‑н., прывіваць якія‑н. навыкі. Старыя шпакі, відавочна, практыкавалі маладых у лятанні, каб умацаваць іх крыл[ы] перад дарогай у вырай. Колас.

4. Уст. Займацца ўрачэбнай ці юрыдычнай практыкай.

прасце́рці, ‑сцяру, ‑сцярэш, ‑сцярэ; ‑сцяром, ‑сцераце; пр. прасцёр, ‑сцерла; зак., што.

Разм. Тое, што і распасцерці (у 1, 3 знач.). Сягоння ўзмужалае гэта жыццё На варту пастаўлены класам, каб вораг крывавай рукі не прасцёр Над нашым прасторам і часам. Глебка. Пахілая вярба прасцёрла галлё над ціхай вадой. Краўчанка. Грыміце, салюты! Іграйце, фанфары! Дзень Міру і Славы нам руку прасцёр. А. Александровіч.

пратуры́ць, ‑туру, ‑турыш, ‑турыць; зак., каго-што.

Разм. Выгнаць адкуль‑н. Дрэнна вучыцца Хомка. Даўно адабраў бы ў яго кніжку і пратурыў бы яго вон са школы настаўнік, каб не дзіўная натура ў Хомчынага бацькі. Гарэцкі. // Прымусіць пайсці, паехаць куды‑н. з якой‑н. мэтай. — Не думаў ехаць, — гаварыў .. [дзед], разгладжваючы бараду, — але ж жанкі пратурылі. З’ездзі і з’ездзі, праведай, як там нашы... Дудо.

працаві́к, ‑а, м.

Разм. Той, хто многа працуе, працалюбівы чалавек. Дзе-ж гэта відана, каб .. чалавек сталы, працавік, руплівы гаспадар, раптам кінуў свой дом, сваю сям’ю, увесь набытак і павалокся ў свет? Колас. — Я працавік, нікому кепскага не рабіў, я пот ліў. Чорны. Дах над галавою і цяпло ў хаце кожнаму патрэбны. А хто робіць гэта? Нага брат працавік: цясляр і муляр. Пальчэўскі.

працаўні́к, ‑а, м.

1. Той, хто працуе. Усіх сумленных, па-сапраўднаму актыўных і надзейных працаўнікоў цяжка і пералічыць. Кулакоўскі. Была ў доктара адзіная слабасць — добрасумленнаму працаўніку многае мог дараваць. Шамякін.

2. чаго ці які. Работнік якой‑н. галіны, сферы працы. Працаўнікі навукі. З кожным днём становіцца лепшым жыццё працаўнікоў калгаснай вёскі. □ Адзін з рэдакцыйных працаўнікоў папрасіў, каб кожны расказаў пра сябе. Чорны.

прыгада́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Прыйсці на памяць, успомніцца. З’явяцца новыя людзі, новыя інтарэсы, і можа толькі гады ў рады прыгадаецца.. [Таццяне] сёлетняя практыка — прыгадаецца, каб адразу ж і забыцца. Васілёнак. Даўнім смуткам павеяла на мяне. Прыгадалася сцюдзёная зімняя ноч... Хомчанка. «Слязьмі гору не паможаш», — прыгадаліся .. [Галі] словы маці. Ваданосаў.

2. Уявіцца. Гэта можа толькі прыгадацца ў марах, Як спявала поўная душа. Броўка.

прылама́ць, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак.

1. што. Згінаючы, зрабіць трэшчыну; надламаць. Прыламаць галінку.

2. перан.; каго. Разм. Змяніць (характар, звычкі і пад.). І тут.. думка яго спынілася.. [Толяк] аж жахнуўся вялікіх перспектыў, калі ўсё ўдасца. Тут можна і прыламаць сябе, хоць дзеля вока людскога. Чорны. // Прывучыць да чаго‑н. — Я от толькі Цімоха ніяк не прыламаў, каб маю скрыначку падносіў! — жартуе Вейс. Шынклер.

пры́хвасцень, ‑сня, м.

Разм. пагард. Той, хто ліслівасцю, услужлівасцю хоча заваяваць чыю‑н. прыхільнасць; падхалім, угоднік. Фашысцкія прыхвасні. □ — Вы, таварышы, едзеце на хлебанарыхтоўкі. Гэта ўсё роўна, што вы едзеце на фронт. Дык будзьце ж там пільнымі, змабілізаванымі, каб кулакі і іх прыхвасні не ашукалі вас. Сабаленка. Зацвярджаўся нейкі панскі прыхвасцень грамадскім солтысам або яшчэ якой шышкай,.. — таксама склікалі людзей на сход. Машара.

пя́цца, пнуся, пнешся, пнецца; пнёмся, пняцеся; незак.

1. Напружваць усе сілы; напружвацца. Схудзелы за лета конь пяўся, цягнучы воз бульбы па пескавых каляінах. Крапіва.

2. перан. Намагацца зрабіць што‑н. Лез, пяўся [Васіль], колькі змогі, зладжваў будыніну свайго шчасця, бервяно за бервяном, плашку за плашкай, паплецінку за паплецінкай. Мележ. Каб схаваць ад Галілея сваё пачуццё, .. [Гвардыян] пяўся зрабіць на сваім твары безуважна-іранічную ўсмешку. Зарэцкі.

разва́лы, ‑аў; адз. няма.

1. Рама з трох жэрдак, якая кладзецца на сані для большай умяшчальнасці. На шырокіх, з разваламі, закіданых саломай санях сядзела жанчына. Галавач. Каб павялічыць пагрузачную пляцоўку саней, паўзверх іх клаліся развалы. «Помнікі».

2. Нізкія і шырокія сані з такой рамай. Балота моцна ўкавана, А снегу — на лапаты дзве... І на развалах стог духмяны У вёску між кустоў плыве. Дукса.