Verbum

рэалі́зм, -у, м.

1. Кірунак у мастацтве, які ставіць мэтай праўдзівае адлюстраванне рэчаіснасці ў яе тыповых рысах.

Крытычны р.

Р.

Якуба Коласа.

2. Яснае і цвярозае разуменне рэчаіснасці пры ажыццяўленні чаго-н.

Палітычны р.

|| прым. рэалісты́чны, -ая, -ае.

Рэалістычнае мастацтва.

Р. кірунак у літаратуры.

Р. погляд на жыццё.

смы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. што. Выскубваць кудзелю пры прадзенні.

С. кудзелю.

2. каго-што. Тузаць за што-н.

С. за рукаў.

3. Скубці, шчыпаць што-н.

С. цыбулю з вянка.

|| аднакр. смы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| зак. насмы́каць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| наз. смы́канне, -я, н.

мно́га, прысл.

1. У вялікай колькасці, дастатковай колькасці.

М. гадоў прайшло.

М. ведае.

2. у знач. вык. Больш, чым патрэбна.

Гэтага мне м.

3. (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені.

М. больш.

На многа раней.

◊

Ні многа ні мала (разм.) — якраз столькі, колькі трэба.

пайсці́, пайду́, по́йдзеш, по́йдзе; пайшо́ў, -шла́, -ло́; пайдзі́; зак.

Пачаць ісці (паводле ўсіх знач. дзеясл. «ісці»).

Хлопчык пайшоў (пачаў хадзіць). Пайшоў прэч! (выбірайся).

◊

Калі на тое пайшло (разм.) — калі ўжо так трэба, калі так неабходна.

Так не пойдзе (разм.) — так, пры такой умове нічога не атрымаецца, не выйдзе.

доўг, до́ўгу і даўгу́, мн. даўгі́, даўго́ў, м.

1. Тое, што пазычана (пераважна грошы).

Вярнуць д.

2. Абавязак перад кім-н.

Яго д. — сачыць за чысцінёй.

◊

Не застацца ў даўгу ў каго — адплаціць тым самым.

Аддаць апошні доўг — развітацца з нябожчыкам; прысутнічаць пры яго пахаванні.

|| прым. даўгавы́, -а́я, -о́е.

дыферэнцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е і дыферэнцы́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., што.

1. Размежаваць (размяжоўваць), адрозніць (адрозніваць) асобнае, прыватнае пры разглядзе, вывучэнні чаго-н.

Д. нормы расцэнак.

2. Знайсці (знаходзіць) дыферэнцыял (у 1 знач.).

|| наз. дыферэнцыя́цыя, -і, ж. (да 1 знач.) і дыферэнцы́раванне, -я, н.

эфе́кт, -у, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. Уражанне, зробленае кім-, чым-н. на каго-н.

Яго словы мелі незвычайны э.

2. Вынік якіх-н. дзеянняў, якой-н. дзейнасці.

Э. ад прымянення новай апаратуры.

Э. лячэння.

3. Сродак, пры дапамозе якога ствараюцца пэўныя ўражанні.

Эфекты дажджу ў тэатры.

стушава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць стушаваным, пры дапамозе тушоўкі зрабіць пераход ад цёмнага да светлага (спец.).

Контуры малюнка стушаваліся.

2. перан. Сумецца, збянтэжыцца.

С. на экзаменах.

|| незак. стушо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца і тушава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся (да 2 знач.).

супа́сці, 1 і 2 ас. не ўжыв., -падзе́; супа́ў, -па́ла; зак., з чым.

1. Адбыцца адначасова з чым-н.

Водпуск супаў з выпускнымі экзаменамі сына.

2. Аказацца агульным, тоесным.

Паказанні сведак поўнасцю супалі.

3. У геаметрыі: сумясціцца ўсімі пунктамі пры накладванні.

|| незак. супада́ць, -а́е.

|| наз. супадзе́нне, -я, н.

тра́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; незак., што.

1. Лавіць рыбу тралам (у 1 знач.).

2. Даследаваць дно пры дапамозе трала (у 2 знач.).

Т. марское дно.

3. Вылоўліваць і абясшкоджваць падводныя міны.

|| зак. пратра́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены (да 3 знач.).

|| наз. тра́ленне, -я, н.

|| прым. тра́льны, -ая, -ае.