праясні́ць сов.

1. проясни́ть, просветли́ть;

п. фігу́ры на карці́не — проясни́ть (просветли́ть) фигу́ры на карти́не;

2. (сделать ясным, чётким) проясни́ть;

гэ́та падзе́я ~ні́ла яе́ ду́мкі — э́то собы́тие проясни́ло её мы́сли;

3. (сделать понятным, выяснить) проясни́ть;

п. стано́вішча — проясни́ть обстано́вку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прагуча́ць сов.

1. прозвуча́ть, разда́ться;

удалечыні́ ~ча́ў стрэл — вдали́ прозвуча́л (разда́лся) вы́стрел;

2. перен. прозвуча́ть;

у яго́ сло́вах ~ча́ла нездаво́ленасць — в его́ слова́х прозвуча́ло неудово́льствие (недово́льство);

гэ́та гісто́рыя ~ча́ла на ўвесь раён — э́та исто́рия прозвуча́ла на весь райо́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прадба́чыць I несов. предви́деть;

п. бу́дучыню — предви́деть бу́дущее;

я ~чу вялі́кія непрые́мнасці — я предви́жу больши́е неприя́тности

прадба́чыць II сов. предусмотре́ть, предугада́ть;

я гэ́та ўжо за́гадзя ~чыў — я э́то уже́ зара́нее предусмотре́л (предугада́л);

усяго́ не ~чыш — всего́ не предусмо́тришь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напе́радзе

1. нареч. впереди́;

н. быў лес — впереди́ был лес;

2. нареч. (в будущем) впереди́;

пра гэ́та гаво́рка н. — об э́том речь впереди́;

3. предлог с род. впереди́, спе́реди;

се́сці н. каго́-не́будзь — сесть впереди́ (спе́реди) кого́-л.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ужыва́цца I несов.

1. ужива́ться;

2. (свыкаться, осваиваться) вжива́ться;

1, 2 см. ужы́цца

ужыва́цца II несов.

1. употребля́ться, испо́льзоваться;

гэ́та сло́ва ча́ста ўжыва́ецца ў гу́тарцы — э́то сло́во ча́сто употребля́ется в ре́чи;

2. страд. употребля́ться, испо́льзоваться, применя́ться; см. ужыва́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Багла́й ’гультай, абібок, лежабок, непаваротлівы чалавек’ (Нас., Бяльк., Інстр. лекс., Др.-Падб., параўн. Гарэц.). Рус. дыял. багла́й ’гультай, дармаед’, укр. багла́й, баглі́й. Фасмер (1, 102) лічыць, што зыходзіць трэба з *багла́й ’кавалак дрэва’ (адносна семантыкі параўн. дуб ’дрэва; дурны чалавек’), і параўноўвае гэта слова з баго́р, рус. бага́й, бага́н ’жардзіна з кручком; доўгая жардзіна’ і г. д. Але ўся гэта група слоў не мае надзейнай этымалогіі. Анышкевіч (Словарь, 64) параўноўвае з серб.-харв. ба̏гља ’звязак сена, саломы’, рум. а se bâhlí ’псавацца, гнісці’. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Калавора́т ’глыбокае месца ў рацэ, вір’ (жытк., Яшк.). Рус. пск. коловорот ’вір’, польск. kołowrót ’тс’, серб.-харв. ко̏ловрат ’тс’. Прасл. злучэнне kolo‑vortь (гл. кола і вярцець). Слаўскі (2, 372) мяркуе, што ў польск. мове значэнне ’вір’ (адзначала ўжо ў Ліндэ) з’яўляецца пераносным, думаецца, што гэта не так і прасл. лексема разам з тэрміналагічнымі значэннямі магла мець паралельную семему ’вір’, незалежную ад тэхнічных: пра гэта гаворыць, у прыватнасці, шырокі спектр значэнняў у слав. мовах разглядаемага слова, якія. натуральна, сведчаць аб полісемантычным яго характары. Параўн. калаўротак (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

należeć

należ|eć

незак. do kogo/czego 1. належаць, прыналежаць;

on ~y do grupy wybitnych działaczy — ён належыць да ліку выдатных дзеячаў;

to ~y do jego obowiązków — гэта ўваходзіць у яго абавязкі;

2. адносіцца; датычыць;

to do mnie nie ~y — гэта мяне не датычыцца;

3. безас. трэба; належыць;

~y to zrobić — трэба (належыць) гэта зрабіць;

nie ~y drażnić psa — не трэба дражніць сабаку;

~eć do historii — стаць гісторыяй; адысці ў мінулае

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Акадэ́мія (БРС), ст.-бел. академия (пач. XVII ст.) (Булыка, Запазыч.) праз польск. akademija або непасрэдна з лац. academia (Фасмер, 1, 65; Шанскі, 1, А, 56–57). Крукоўскі (Уплыў, 78) лічыць гэта слова русізмам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вы́лажыць (БРС), ’кастрыраваць’ (Шат., Шатал.). Гл. лажыцца, легчы. У апошнім значэнні параўн. ням. legen (einen Hengst legen lassen ’кастрыраваць жарабца’). Але гэта значэнне магло з’явіцца і як вынік суаднесенасці дзеясловаў вылажыць і выкласці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)