які прыметнік | займеннік

  1. пытальны і адносны. Абазначае пытанне пра якасць, уласцівасць, прымету чаго-н.

    • Якое сёння надвор’е?
    • Не ведаю, якое сёння чысло.
  2. клічны. Абазначае ацэнку якасці каго-, чаго-н., выражае захапленне, здзіўленне, абурэнне і пад.

    • Я. сад!
    • Якая бяда!
    • Я. нягоднік.
  3. Пры рытмічным пытанні ці ў рэпліцы ў адказ абазначае адмаўленне: ніякі, зусім не.

    • Я. з яго паляўнічы?
    • Ай, я. там заработак.
    • Мала атрымалі.
  4. неазнач. Тое, што і які-небудзь (у 1 знач.; размоўнае).

    • Праз якую гадзіну пад’едзе і бацька.

    • Калі што якое (размоўнае) — калі здарыцца што-н. нечаканае, узнікнуць якія-н. цяжкасці, непрыемнасці.

    • Які б ні быў (размоўнае) — які хочаш, любы; такі, які ёсць, калі іншага няма, іменна такі.

    • Які-ніякі (размоўнае) — хоць які-небудзь, няхай нязначны, не надта добры.

      • Якое-ніякое жыллё, а сваё.
    • Які яшчэ? (размоўнае) — ужыв. ў знач. які для ўзмацнення пытання.

      • Акучнік забраў Сяргей. — Я. яшчэ Сяргей?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

дакладнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць дакладнага. Дакладнасць часу. Дакладнасць выканання. Дакладнасць звестак. Дакладнасць рухаў.

2. Разм. Дэталь, падрабязнасць. Ці то былі толькі здагадкі, ці то праўда, але пачалі перадавацца з вуснаў у вусны ўсялякія дакладнасці і падрабязнасці справы. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дваістасць, ‑і, ж.

Уласцівасць дваістага. А разам з гэтым постаць цара вынікала ва ўяўленні ў сваёй страшнай дваістасці: цар лагодны, партрэты цар, і цар, паказаны ў кніжачцы, драпежны цар-ашуканец са злосна вышчаранымі зубамі, гатовымі грызці людское цела. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маўклівасць, ‑і, ж.

Уласцівасць маўклівага. Па натоўпу хваляй прабег трывожны гоман і за ім глыбокая, непарушная, напружаная маўклівасць. Галавач. Было штось незвычайна важнае і велічнае ў гэтым далёкім харастве недасяжных зор і ў гэтай маўклівасці цёмнага бяздоннага неба. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

несур’ёзнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць несур’ёзнага. Несур’ёзнасць прапановы.

2. Адсутнасць сур’ёзных адносін да навакольнага. [Соня] была ўсё такой жа, вясёлай і шумнай, поўная бесклапотнага смеху і трошкі, магчыма, той несур’ёзнасці, якая звычайна не бярэцца ў разлік па маладосці год. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўнакроўнасць, ‑і, ж.

1. Павелічэнне масы крыві ў сасудах усяго цела або ў якой‑н. яго частцы, органе.

2. Уласцівасць паўнакроўнага (у 2 знач.). Сярод іншых твораў апошніх год твор І. Шамякіна вылучаецца паўнакроўнасцю характараў, якія малюе пісьменнік. Кучар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахмурасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і якасць пахмурага. У хаце бацькаў голас памякчэў, з твару сышла пахмурасць, і ён пачаў дапытвацца ў дачкі, чаго яна хадзіла на тую Арцюхову магілу. Сабаленка. Першы поспех.. развязаў людзям языкі. Пахмурасць, незадаволенасць зніклі. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рухомасць, ‑сці, ж.

1. Уласцівасць і стан рухомага. Рухомасць блока. Рухомасць твару. ▪ Па меры павелічэння працягласці ўздзеяння фітанцыдаў жывёлы трацілі рухомасць. «Весці».

2. Рухомая маёмасць. Асталася толькі дамашняя рухомасць, што складалася з насільнага адзення і бялізны. Г. Кісялёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

увішнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць увішнога; жвавасць, спрытнасць. Суседзі па кватэры палюбілі Марынку за яе жвавасць, увішнасць і пасябравалі з ёй. Хадкевіч. Васіліна са старым Макарам Дубовікам, якія ў гэты час былі ля кухні, нават здзівіліся гэткай увішнасці гаспадароў. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утылітарнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць утылітарнага. Утылітарнасць ведаў.

2. Утылітарныя адносіны, утылітарны падыход да чаго‑н. У Коласа прыгожым, паэтычным выступае звычайная, будзённая праца. Ва утылітарнасці, г. зн. практычнай мэтазгоднасці прыгожага, пісьменнік падкрэслівае яго жыццёвасць, яго «зямную» прыроду. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)