узмалі́цца, ‑малюся, ‑молішся, ‑моліцца; зак.
Пачаць маліць, прасіць аб чым‑н. — Дзеткі... — узмалілася старая Аксеня. — Ці было калі пры бацьку, каб за сталом сварыліся... Чарнышэвіч. — Браткі, паездзім яшчэ трохі, — узмаліўся .. [Алесь]. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улу́каткі, прысл.
Абл. Зігзагам. [Камяк] круціўся ў паветры, ляцеў не па прамой, а неяк улукаткі, як падае ліст з дрэва пры ціхай пагодзе. Дамашэвіч. Абмінаючы лужыны, хлапчук бег улукаткі па двары. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хі́бнасць, ‑і, ж.
1. Памылка, няправільнасць, недакладнасць. Стылістычныя хібнасці.
2. Спец. Розніца паміж сапраўднай велічынёю чаго‑н. і велічынёю, атрыманай пры вымярэнні; адхіленне ад зададзенай велічыні; недакладнасць. Абсалютная хібнасць. Адносная хібнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэнту́рыя, ‑і, ж.
Гіст.
1. Частка легіёна, ваеннае падраздзяленне ў старажытным Рыме, першапачаткова колькасцю ў сто чалавек.
2. Група грамадзян у старажытныя Рыме, якая ўтваралася пры падзеле насельніцтва па маёмаснаму цэнзу.
[Лац. centuria.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яныча́р, ‑а, м.
Гіст. Воін прывілеяванай рэгулярнай пяхоты ў султанскай Турцыі. // перан. Пра чалавека, які праяўляе залішнюю жорсткасць пры абароне інтарэсаў прывілеяваных колаў якога‑н. класа, якой‑н. касты і пад.
[Ад тур. yeniceri — новае войска.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Луна́вы ’блізарукі’ (браг., Мат. Гом.) утворана ад луна́ 1 пры дапамозе суф. ‑ав‑ы (як дзіра́вы, ласка́вы). Матывацыя: пры месячным светле прыходзіцца прыглядацца (як блізарукі), каб пабачыць, разглядзець больш дробную рэч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
і́менна, часц.
1. Падкрэслівае які-н. член сказа, азначае: якраз.
І. ў яго лабараторыі атрымалі першыя станоўчыя вынікі.
2. Ужыв. пры далучэнні сказа або асобных членаў сказа, якія растлумачваюць, удакладняюць выказаную думку.
Прыйшлі ўсе, а і.: сябры, сваякі, вучні.
3. Ужыв. як сцвярджальнае слова са знач.: так, сапраўды так.
Вось і. — ехаць трэба па цаліку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
наве́рсе.
1. прысл. На верхняй частцы чаго-н., зверху.
Яблыкі на яблыні засталіся толькі н.
2. прысл. У вышыні, уверсе.
Н. кружылі буслы.
3. прысл., перан. У вышэйшай інстанцыі (разм.).
Рашэнне было прынята н.
4. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, на верхняй частцы якога размяшчаецца што-н.
Сядзець н. воза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
выбача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каму, каму за што, на што і без дап.
1. Не караць за што-н., дараваць.
Выбачай мне за спазненне.
2. выбача́й(це). Ужыв. пры звароце да каго-н. (часам як пабочнае), калі просяць прабачэння за турботы, непрыемнасць і пад.
Выбачайце, тут я пагарачыўся.
|| зак. вы́бачыць, -чу, -чыш, -чыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца; зак.
1. Змыць з сябе бруд.
З дарогі ледзь адмыўся.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца чыстым, адмыцца, знікнуць пры мыцці.
Пляма на абрусе адмылася.
3. перан. (звычайна з адмоўем). Аднавіць аб сабе ранейшую думку (разм.).
Страціўшы рэпутацыю, да канца дзён не адмыешся.
|| незак. адмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)